جهش

لغت نامه دهخدا

جهش.[ ج َ ] ( ع مص ) زاریدن. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || آماده گریستن شدن. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). آغاز کردن به گریستن. ( تاج المصادر بیهقی ). || آمدن: جهش الی القوم؛ اتاهم. || آماده و مهیا شدن. ( ذیل اقرب الموارد ): جهش للشوق و الحزن؛ تهیاء. ( ذیل اقرب از لسان ).
جهش. [ ج َ هَِ ] ( اِمص ) از جستن، جهیدن. پرش:
سر بجهد چونکه بخواهد شکست
وین جهش امروز در این خاک هست.نظامی. || سرشت و خلقت و طبیعت. ( برهان ) ( انجمن آرای ناصری ) ( آنندراج ). طینت:
چو بر تخت بنشست کرد آفرین
به نیکی جهش بر جهان آفرین.فردوسی ( شاهنامه چ بروخیم 2960 ).چو آن بدجهش رفت نزدیک شاه
ورا دید با بنده در پیشگاه.فردوسی.

فرهنگ معین

(جَ یا جِ هِ ) (اِمص. ) جست و خیز.

فرهنگ عمید

۱. جست وخیز، جهیدن.
۲. طبیعت، سرشت، خلقت: چون آن بدجهش رفت نزدیک شاه / ورا دید با بند در پیشگاه (فردوسی۴: ۸/۳۶۱ حاشیه ).
۳. (زیست شناسی ) تغییر ناگهانی که در صفات و خصایص جانور یا گیاه رخ می دهد، موتاسیون: جهش ژنتیکی.

فرهنگ فارسی

جهیدن
۱-( اسم ) جستن جهیدن جست و خیز. ۲-( اسم ) سرشت طینت.
زاریدن یا آماده گریستن یا آمدن

فرهنگستان زبان و ادب

{mutation} [زیست شناسی] تغییر ماندگار در مادۀ ژنی
[رایانه و فنّاوری اطلاعات] ← کلید جهش

دانشنامه عمومی

جهش یا موتاسیون ( به فرانسوی: Mutation ) یک تغییر ژنتیکی است که صفات زیستی برخی از افراد یک گونه را تغییر می دهد. به عبارت دقیق تر، جهش ها تغییراتی ماندگار در توالی نوکلئوتید هستند. جهش ها می توانند در هر بخشی از دی ان ای رخ دهند.
در هر یک از فعالیت های سلولی نظیر فرایندهای همانندسازی، رونویسی، ترجمه، ترکیب مجدد یا نوترکیبی کروموزوم ها و بروز و ظهور اطلاعات ژنتیکی احتمال خطا و اشتباه وجود دارد.
در موارد نادر ممکن است تغییر خود به خودی در قسمتی از DNA رخ دهد. این تغییر که جهش نامیده می شود، ممکن است تغییر در رمز ایجاد نموده و به تولید یک پروتئین ناقص منجر شود. گاهی نتیجهٔ خالص به صورت تغییری در ظاهر فرد یا تغییری در یک شاخص قابل اندازه گیری جاندار، به نام ویژگی یا صفت مشاهده می گردد. طی فرایند جهش، یک ژن ممکن است به دو یا چند شکل متفاوت به نام الل تغییر یابد.
می توان جهش ها را بسته به این که چه تأثیری بر فنوتیپ جاندار وارد می کنند، به سه دسته تقسیم نمود:
• جهش های مضر ( detrimental ): به جهش هایی گفته می شود که شایستگی فرد را کاهش می دهند. جهش های مضر غالباً از جمعیت حذف می شوند زیرا انتخاب طبیعی علیه افراد واجد این گونه جهش ها عمل می کند. البته جهش نادرست باعث مضر شدن آن می شود
• جهش های خنثی ( neutral ): جهش های خنثی آنهایی هستند که تأثیرات فنوتیپیک آن ها نه سودمند است و نه مضر و معمولاً توسط انتخاب طبیعی تحت تأثیر قرار نمی گیرند و به عنوان نتیجهٔ یک شکاف ژنتیکی ممکن است در جمعیت باقی بمانند یا از بین بروند.
• جهش های مفید ( beneficial ): جهش های سودمند آنهایی هستند که الل های حاصله به دلیلِ اینکه سازگاری فرد حامل جهش را افزایش می دهند، باقی می مانند. نهایتاً این جهش ها تمایل دارند که در جمعیت تثبیت شوند. طی فرایند تثبیت، یک الل جایگزین الل دیگری می شود.
یک دسته بندی دیگر برای جهش ژنی وجود دارد که به شرح زیر است :
۱#. جهش بد معنی یا Missense این نوع جهش تغییری در یک جفت باز DNA است و در پروتئینی که توسط یک ژن ساخته می شود منجر به جانشینی یک آمینو اسید به جای آمینو اسید دیگر می شود.
۲#. جهش بی معنی یا Nonsense یک جهش بی معنی نیز تغییر در یک جفت باز DNA است. اما به جای جایگزینی یک آمینو اسید با دیگری، توالی DNA تغییر یافته قبل از کامل شدن پروتئین، پیامی مبنی بر توقف ساخت آن به سلول ارسال می کند. این نوع جهش منجر به ساخت یک پروتئین کوتاه تر می شود که شاید عملکرد معیوبی داشته باشد و یا اصلا عملکردی نداشته باشد.
جهش (زمین شناسی). جهش ( انگلیسی: Saltation ) در زمین شناسی، به جابه جایی یک نوع خاص از ذره به وسیله سیالاتی مانند باد یا آب گفته می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که مواد سست از یک بستر برداشته شده و قبل از اینکه به سطح برگردند، توسط جریان باد یا آب حمل می شوند. پدیده هایی مانند حمل سنگ ریزه از طریق رودخانه ها، حمل ماسه بر روی سطوح بیابانی، خاک بر روی مزارع، و برف بر روی سطوح صاف مانند شمالگان یا دشت های کانادا نمونه هایی از فرایند جهش به شمار می روند.
جهش (فیلم ۱۹۶۷). جهش ( لهستانی: Skok ) یک فیلم اکشن لهستانی به کارگردانی کاژیمیش کوتز است که در سال ۱۹۶۷ منتشر شد.
• دانیل اولبریخسکی
• ماریان اوپانیا
• ماوگوژاتا براونک
• تادئوش گویازدوفسکی

دانشنامه آزاد فارسی

جَهِش (mutation)
در زیست شناسی، هرگونه تغییر در ژن ها، براثر تغییر در مادۀ وراثتی موجودات زنده (دی اِن اِی). این تغییر ممکن است در ژن یا در بخش هایی از کروموزوم ها صورت گیرد. در فرآیند همانندسازی دی اِن ای، که پیش از تقسیم یاخته ای رخ می دهد، دو رشتۀ دی اِن اِی از هم باز می شود و رشته های جدید دربرابر رشته های قدیمی ساخته می شوند. به سبب نحوۀ ویژه جفت شدن بازها، اطلاعات وراثتی دقیقاً دو برابر می شوند. با این حال، به ندرت اشتباهی رخ می دهد و توالی بازها تغییر می کند. اگر چنین تغییری صورت گیرد، توالی اسیدهای آمینه در پروتئین تغییر می کند و این امر مادۀ خام تکامل است. پیامدهای جهش متفاوت اند. به علت تکرار رمز ژنتیکی، بسیاری از جهش ها هیچ اثری بر عملکرد دی اِن اِی، که ساختار پروتئین ها را تعیین می کنند، ندارند. براثر جهش، ممکن است یک پروتئین تولید نشود یا تولید بشود ولی عملکردی غیرطبیعی داشته باشد یا کاملاً فعال باشد. برخی جهش های نادر عملکرد موجود زنده را بهبود می بخشند و بنابراین با انتخاب طبیعی۱ برگزیده می شوند. میزان جهش براثر مواد شیمیایی خاص و پرتوهای یوننده۲ افزایش می یابد. جهش های معمول با حذف یا اضافه شدن یک باز (از واحدهای شیمیایی دی اِن اِی) صورت می گیرند و جهش های نقطه ای۳ نامیده می شوند. جهش های بزرگ تر شامل حذف قطعه ای از دی اِن اِی یا وارونگی آن روی همان دی اِن اِی اند. همۀ جهش ها بر موجود زنده اثر نمی گذارند، زیرا اطلاعات ژنتیکی مکرری وجود دارد که در صورت حذف یک باز، آن را جبران می کنند. اگر جهش دی اِن اِی در فرآیند ترجمه به پروتئین هم «ترجمه شود»، ممکن است در محل های غیر فعال پروتئین قرار گیرد و هیچ اثر آشکاری در ساختار یا عملکرد موجود زنده نشان داده نشود. چنین تغییری جهش خنثی۴ نام دارد. این گونه جهش ها ممکن است به مرور در موجودات زنده جمع شوند و در مطالعات ساعت مولکولی۵ اهمیت دارند. برخی جهش ها بر ژن هایی اثر می گذارند که در تولید پروتئین یا ایجاد بخش های فعال آن نقش دارند و غالباً چنین جهش هایی اثری مرگبار دارند.Natural SelectionPoint MutationsNeutral mutationMolecular Clock