معنی شبهات | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

شبهات. [ ش ُ ب ُ ] ( ع اِ ) ج ِ شبهة. ( از منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). یکی از مباحث مهم اصول فقه بحث در شبهات است و در آنجا اغلب مرادف با شک و تردید و مقابل با ظن و قطع آمده است و اقسامی دارد:
- شبهات بدویه ؛ که حکمی ندارد.
- شبهات تحریمیه ؛ در شبهات تحریمیه حکمیه اصل برائت جاری کنند به حکم قبح عقاب بلابیان و تکلیف مالایطاق و «لایکلف اﷲ نفساً الا وسعها » و «... الاماآتیها» و «الناس فی سعة مالایعلمون ».
- شبهات حکمیه وجوبیه ؛ در این مورد نیز برخی اصالت برائت را جاری دانند. برخی احتیاط و برخی میان عام البلوی و غیره فرق گذارند.
- شبهات محصوره و غیرمحصوره ؛ شبهات موضوعه در موضوعات محصور و نامحصور باشد. محصور مانند آنکه ظرف نجسی مابین بیست ظرف باشد که به حکم اصالت طهارت ، هر یک طاهرند و برخی گویند باید از همه اجتناب کرد. اما در شبهات غیرمحصوره که حتماً ارتکاب آنها روا باشد چون احتیاط کامل ممکن نیست و قاعده کلی در شبهه محصوره و غیرمحصوره عرف است. خلاصه در شبهات اقوال و آرایی است و گویند شک و شبهه در احکام واقعی بدون ملاحظه حالت سابقه که مراجعه به اصول شود یادر نفس تکلیف است که آیا الزام هست یا نه و بر فرض وجود الزام حرمت است یا وجوب اگر نفس الزام معلوم باشد و شک در وجوب و حرمت باشد و یا آنکه وجوب و حرمت هم معلوم باشد لکن شک در متعلق آن باشد. و به هر تقدیر در شبهات حکمیه اصل برائت جاری است و در شبهات موضوعیه در صورت نامحدود بودن اصل حلیت و طهارت جاری است و در صورت محصور بودن و امکان اجتناب از همه اصل احتیاط جاری شود. ( از فرهنگ علوم سجادی ).

فرهنگ معین

(شُ بُ ) (اِ. ) جِ شبهه .

فرهنگ عمید

= شبهه

فرهنگ فارسی

جمع شبهه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] شبهات جمع شبهه به معنای مشابهت و پوشیدگی است. معانی دیگری چون اشتباه، احتمال اشکال و شک نیز دارد و همچنین چیزی که حق و باطل در آن معلوم نیست را شبهه می نامند.
شبهات، جمع شبهه، (اسم مصدر از اشتباه )، به معنی شک و تردید ، پوشیدگی کار و همانند بودن دو چیز است به گونه ای که تشخیص را مشکل یا غیر ممکن کند.
معنای اصطلاحی شبهات
معنای شبهات در اصطلاح، تردید بین امور حلال و حرام، خطا و ثواب و حق و باطل است.
غزالی میگوید: مراد ما از شبهه، جز این نیست که کار آن بر ما مشتبه شود.
ابن عربی معتقد است: شبهه یعنی چیزی که شبیه محرماتی است که مطابق نص صریح کتاب، سنت و اجماع تحریم شده است.
اهمیت و جایگاه پرهیز از شبهات
در آموزه های دینی، به مقوله ی شبهه و پرهیز از آن، اهمیت فراوانی داده شده است. واژه های تقوی، ورع، احتیاط و مانند آن، جایگاه و وسعتِ تأثیرگذاری آن را به خوبی بیان می کند. علمای اخلاق و عرفان چنین گفته اند:
«تقوی مراتبی دارد که بالاترین مرتبه ی آن، پرهیز از شبهات و مکروهات است.» یعنی در این مرحله، انسان نه تنها از محرمات قطعی و گناهان واضح اجتناب می کند، بلکه خود را از امور مشتبه نیز دور نگه می دارد که مبادا به گناه آلوده شود. به همین دلیل امیرمؤمنان(علیه السلام) میفرمایند:
«هیچ ورعی از نظر رفعت، مانند توقف در امور مشتبه نیست.»
درجات مسلمین در پرهیز از حرام
...