لغت نامه دهخدا
نگنجد جهان آفرین در مکان
که او برتر است از مکان و زمان.فردوسی.چنین گفت کین مرد صورت پرست
نگنجد همی در سرای نشست.فردوسی.چو سازد به دشت اندرون بارگاه
نگنجد همی در جهان آن سپاه.فردوسی.وآنگه به تبنگویکش اندر سپردشان
ور زآنکه نگنجند بدو در فشردشان.منوچهری.دو تیغ به هم در یک نیام نتواند بود و نتوان نهاد که نگنجد. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 216 ). به باغ شادیاخ فرودآمد و لشکر چندان که آنجا گنجیدند فرودآمدند و دیگران گردگرد باغ. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 565 ). قصه طویل است در این کتاب نگنجد، ام الخبائث خمر است. ( قصص الانبیاء ص 228 ).
و رغبت مردمان به هر روز به اسلام بیشتر می شد، پس بدان مسجد نگنجیدند تا به روزگار فضل بن یحیی... ( تاریخ بخارای نرشخی ص 58 ). و بدین نمازگاه سالهای بسیار نماز عید گذارده اند نمی گنجد. ( تاریخ بخارای نرشخی ص 62 ).
دل جای تو شد حسب ببر زآنکه درین دل
یا زحمت ما گنجد یا نقش خیالت.سنائی.مرا با عشق تو در دل هوای جان نمی گنجد
مرا یک رخش در میدان دو رستم برنمی تابد.خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 592 ).موی شکافم به شعر موی شدستم ز غم
لیک نگنجم همی در حرم مقتدا.خاقانی.چنان ترتیب کرد از سنگ جوئی
که در درزش نمی گنجید موئی.نظامی.صد خورنده گنجد اندر گرد خوان
دو ریاست جو نگنجد درجهان.مولوی.جام می هستی شیخ است ای فلیو
کاندرو اندرنگنجد بول دیو.
مولوی ( مثنوی چ نیکلسون دفتر دوم ص 438 ).
دلم از تو چون نرنجد که به وهم در نگنجد
که جواب تلخ گوئی تو بدین شکرفشانی.سعدی ( طیبات ).خورشید اگر تو روی نپوشی فرورود
گوید دو آفتاب نگنجد به کشوری.سعدی ( طیبات ).در اوراق سعدی نگنجد ملال
که دارد پس پرده چندین جمال.سعدی ( بوستان ).ده درویش در گلیمی بخسبندو پادشاهی در اقلیمی نگنجد. ( گلستان ). || مجازاً سزاواری و لیاقت.( چراغ هدایت ) ( آنندراج ). || فراهم آورده شدن. ( ناظم الاطباء ). جمع شدن. فراهم آمدن :
