ژانویه

لغت نامه دهخدا

ژانویه.[ ژان ْ ی ِ ] ( فرانسوی، اِ ) نام اولین ماه سال گریگوری یا نخستین ماه سال میلادی فرنگی که آغاز آن تقریباً برابر هفدهم دیماه جلالی است و سی ویک روز دارد.
ژانویه. [ ژان ْ ی ِ ] ( اِخ ) فرمانی که در تاریخ 17 ژانویه 1562 م. کاترین دمدیسی به پرتستانها داده و امتیازاتی به آنان اعطا کرد.
ژانویه. [ ژان ْ ی ِ ] ( اِخ ) ( بُن اُم ) نام شخص اساطیری که بنا به افسانه های کودکانه برای اطفال در شب اول سال میلادی بازیچه ها آرد. وی به هیئت سن نیکلا، پیرمردی با ریش سپید که با خود بازیچه بسیار دارد تصویر میشود.
ژانویه. [ ژان ْ ی ِ ] ( اِخ ) ( قدیس ) نام اسقف بنه وان مولد حدود سنه 250 م. و شهادت در سال 305 م. ذکران وی روز 19 سپتامبر است.

فرهنگ معین

(یِ ) [ فر. ] (اِ. ) اولین ماه از سال میلادی برابر با اواخر دی و اوایل بهمن.

فرهنگ عمید

ماه اول از سال میلادی که ۳۱ روز و تقریباً برابر نیمۀ دوم دی و نیمۀ اول بهمن ماه است.

فرهنگ فارسی

ماه اول سال مسیحی برابرنیمه دوم دی ونیمه اول بهمن
( اسم ) ماه اول سال فرنگی مطابق با اواخر دی و اوایل بهمن.
نام اسقف بنه وان مولد حدود سنه ۲۵٠ میلادی و شهادت در سال ۳٠۵. ذکران وی روز ۱۹ سپتامبر است.

فرهنگستان زبان و ادب

{January, janvier (fr. )} [عمومی] نخستین ماه سال میلادی، بعد از دسامبر و قبل از فوریه

دانشنامه عمومی

ژانویه ( فرانسوی: Janvier، انگلیسی: January، فارسی افغانستان: جنوری ) نخستین ماه سال میلادی در گاهشماری گریگوری و گاهشماری ژولینی است و یکی از هفت ماه سال میلادی است که ۳۱ روز دارد. در بیشتر نقاط جهان نخستین روز این ماه با نام «روز سال نو» شناخته شده است. ژانویه در بیشتر نقاط نیمکرهٔ شمالی دومین ماه زمستان است و به طور متوسط از دیگر ماه های سال سردتر می باشد ولی در نیمکرهٔ جنوبی دومین ماه تابستان و گرم ترین ماه در سال است. از نظر فصلی، ژوئیه در نیمکرهٔ شمالی برابر ژانویه در نیمکرهٔ جنوبی است.
در سال های معمولی روز نخست ژانویه همان روزی از هفته است که اکتبر با آن آغاز می گردد ولی در سال های کبیسه روز نخست ژانویه مانند روز نخست آوریل و ژوئیه است.
واژهٔ فارسی ژانویه برگرفته از فرانسوی Janvier است. ریشهٔ این واژه از نام ژانوس ( در روم باستان Ianuarius ) خدای آغازها و «خدای دروازه ها و درب ها» گرفته شده است. ریشهٔ این مطلب به اساطیر روم بازمی گردد. واژهٔ لاتین ianua به معنی «در» است و ژانویه به عنوان در ورودی سال. در سنت های گذشته، گاه شمار رومی تنها ۱۰ ماه داشت و از ۳۰۴ روز تشکیل شده بود و زمستان در آن یک دورهٔ بی ماه بود. گمان می رود که نزدیک به سال ۷۱۳ پیش از میلاد، جانشین رمولوس، شاه نوما پمپیلیوس ماه های ژانویه و فوریه را به گاه شمار افزوده باشد و اجازه داده تا گاه شمار آن ها نیز مانند سال های خورشیدی ۳۶۵ روز باشد. با وجود آنکه پیش از آن مارس نخستین ماه در گاه شمار رومی بود اما ژانویه به عنوان ماه نخست قرار گرفت. این تغییر در زمان حکومت نوما و دسمویرس تا سال ۴۵۰ پیش از میلاد پابرجا ماند ( تاریخ نگاران روم سال های متفاوتی را نوشته اند ).
در قرون وسطی در اروپا از برخی از روزهای جشن مسیحیان مانند ۲۵ مارس و ۲۵ دسامبر، به عنوان روز سال نو استفاده می شد هرچند که در گاه شمارهای آن دوران سال دارای ۱۲ ماه، از ژانویه تا دسامبر بود. در آغاز سدهٔ ۱۶ میلادی اروپاییان بر آن شدند تا روز ۱ ژانویه را به صورت رسمی به عنوان روز نخست سال معرفی کنند. گاهی به این هنگامه روز ختنه ( Circumcision Style ) نیز می گویند چون ۷ روز پس از ۲۵ دسامبر است و بر روی روز جشن ختنهٔ مسیح می افتد.
نام های باستانی ژانویه عبارتند از: Ianuarius در زبان رومی، Wulf - monath در زبان ساکسونی به معنی «ماه گرگ» و Wintarmanoth به معنی ماه زمستان یا ماه سرما در ریشهٔ شارلمانی.

دانشنامه آزاد فارسی

ژانْویِه (January)
نخستین ماهِ تقویمِ گریگوری. سال میلادی با این ماه که ۳۱ روز است شروع می شود. واژۀ ژانویه از کلمۀ لاتینی یانوس (ژانوس) خدای دو چهرۀ رومی گرفته شده، چون با یک چهره به سال قبل و با یک چهره به سال جدید می نگرد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] ژانویه نخستین ماه سال میلادی است و یکی از هفت ماه سال است که ۳۱ روز دارد.
۳ ژانویه در تقویم گرگوری، سومین روز سال است. ۳۶۲ روز ( و در سال های کبیسه ۳۶۳روز) تا پایان سال باقی است.
۶ ژانویه در تقویم گرگوری، ششمین روز سال است. ۳۵۹ روز ( و در سال های کبیسه ۳۶۰روز) تا پایان سال باقی است.

ویکی واژه

اولین ماه از سال میلادی برابر با اواخر دی و اوایل بهمن.
نخستین ماه سال میلادی.