اخ

لغت نامه دهخدا

( آخ ) آخ. ( صوت ) صوتی است مرادف وای و اُف ، حاکی از درد و رنج و تعب :
عشق آتش تیز و هیزم تاخ منم
گر عشق بماند اینچنین آخ تنم.صفار.|| آفرین. بخ. بارک اﷲ.
اخ. [ اَ ] ( صوت )اَه. آه. صوتی است نمودن نفرت و کراهت را. و شعوری بنقل از شرفنامه و برهان و مؤید الفضلاء معنی تحسین و آفرین نیز بدو داده است و اخ اخ را بمعنی بخ بخ گرفته لکن در زبان فارسی حاضر و همچنین در ادبیات قدیم باینمعنی دیده نشده است و باز در لغت نامه ها بمعنی ترحم و تأسف آورده اند و شنیده نشده است :
زهری که او چشاند چه جای اخ که بخ بخ
تیغی که او گذارد چه جای اه که به به.؟بیک وخ وخ که من کردم بصد اخ اخ نمی ارزد.؟|| ( ص ) در زبان اطفال شیرخواره ، بد. اَیی. پلید. نجس. مقابل مامان ، خوب : اَخ است ؛ بد است. || اَخ کن ؛ هم در زبان کودکان ، از دهان بیرون کن.
اخ. [ اَ ] ( ع اِ ) برادر : واجعل لی وزیراً من اهلی هارون اخی. ( قرآن 30/20 - 31 ). در این وقت اخی و معتمدی ابوالقاسم ابراهیم بن عبداﷲ الحصری... برسولی فرستاده آمد. ( تاریخ بیهقی ).
بسوی تست همه میل دولت و اقبال
چو میل یارسوی یار و میل اخ سوی اخ.سوزنی.تیغ جانخواه توعزرائیل را گوید بجنگ
کای اخی جائی نشانی ده مرا جان دگر.سوزنی.بسا اخ کز اخوت چون زند دم
دمش باشد چراغ عقل را پف
تف افکن بر رخ آن اخ که هرگز
نیفتد زین مناسب تر اخ و تف.جامی.گفت یا اخ ، تف باقبالت ، قوام آمدبفارس
مر مرا ناچار می باید ره طهران گرفت.شوریده شیرازی.شاه گفت ای همه از گفته من کرده تخلف
بتوباد ای اخ من تف.؟ || دوست. همنشین.ج ، اَخون ، اَخاء، اِخوان ، اُخوان ، اِخوَة، اُخوة، اُخوّة، اُخوّ. || مثل. مشابه. مشاکل. مشارک در امری : هذاالثوب اخو ذاک. || ضدّ. مقابل : ترکته باخ الخیر؛ گذاشتم او را بضد خیر که شرّ است. || خداوند :
من محذیات اخی الهوی جرَع الاسی
بدلال غانیة و مقلة ریم.؟
اخ. [ اَخ خ ] ( ع صوت ) کلمه ای است که در حالت ناخوشی و درد گویند. || ( اِ ) لغتی در اَخ بمعنی برادر.
اخ. [ اِ ] ( ع اِ فعل ) اسم فعل بمعنی بینداز.

فرهنگ معین

( آخ ) (ص . ) کلمة افسوس که هنگام احساس درد و رنج یا اظهار تأسف تلفظ می کنند.
(اَ خْ یا اَ خّ ) [ ع . ] (اِ. ) برادر. ج . اخوان .
(اُ ) (صت . ) ۱ - صوتی است که هنگام درد و سوزش بر زبان رانند. ۲ - صوتی است برای نمودن خوشی و لذت .

فرهنگ عمید

( آخ ) کلمۀ افسوس که هنگام احساس درد و رنج یا اظهار تٲسف تلفظ می کنند، آه، وای.
در اظهار نفرت و کراهت گفته می شود، اَه.
هنگام شادی، غم، درد، و تٲسف گفته می شود: اخ اخی برداشتی ای گیج گاج / تا که کالای بدت یابد رواج (مولوی: ۶۰۳ ).
برادر.

فرهنگ فارسی

( آخ ) کلمه ایست که بهنگام افسوس احساس درد و رنج یا تحسین گویند وای اف .
اسم صوت است
برادر، کلمه افسوس هنگام احساس دردیااظهارتاسف، آه، وای
( صفت ) جمع : خلیل دوستان .
بوئیدن

دانشنامه عمومی

آخ (رود). آخ رودی است به آمپر ( رود ) می ریزد. این رود از کشور آلمان می گذرد.
آخ (شهر). آخ ( Aach ) شهری در ایالت بادن - وورتمبرگ، آلمان است.
از شهر آخ برای نخستین بار در سال ۱۱۰۰ نام برده شده است. این دهکده در سال ۱۱۵۰ با نام لاتینی «اُپیدوم آخ» در هِگوویا، نامیده می شد. شاه رودولف یکم آلمان آخ را به عنوان یک شهر، در سال ۱۲۸۳ به قلمرو خود افزود. طی سده های بعد از آن این شهر جزء اتریش پسین به شمار آمد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی أَخ: برادر
معنی یُورَثُ: از او ارث می برند (ارث تملک مال و یا هر چیز قابل انتفاعی است از کسی که قبلا او مالک بوده و با زوال او ، ملک او به دیگری منتقل شده. عبارت "وَإِن کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَةً أَوِ ﭐمْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ " یعنی : اگر مرد یا زنی که از او ارث...
معنی کَلَالَةً: کسی که بی اولاد و پدر ومادر است - خواهر یا برادر تنی یا نا تنی - کل کسانی که غیر از پدر و مادر و فرزند از شخصی ارث می برند(کلمه کلاله در اصل ، مصدر و به معنای احاطه است ،مجموع هر چیزی را هم که کُل میخوانند ، برای این است که به همه اجزا احاطه دارد ، ی...
ریشه کلمه:
اخو (۹۶ بار)
برادر. رفیق. مصاحب. ریشه آن اخو با واو است. در اصل کسی را گویند که با دیگری در پدر و مادر و یا در یکی از آندو شریک است، در مفردات برادر رضاعی را نیز از اصل معنی شمرده است، در اقرب الموارد گوید: اخ کسی است که تو و او را یک صلب یا یک شکم جمع کند. عبارت اقرب الموارد ناقص است. زیرا به برادر پدر و مادری شامل نیست. مگر با اولویّت. نا گفته نماند: استعمال اخ مانند اب و ام و اخت بسیار وسیع است در مفردات پس از ذکر معنای اصلی آن می‏گوید: هر که با دیگری در قبیله یا در دین یا در صنعت یا در معامله یا در مودّت و یا در غیر اینها شریک باشد باو، اخ گفته می‏شود در قرآن مجید هم در معنای اصلی و هم در معنای مجازی هر دو بکار رفته است نظیر «ثُمَّ اَرْسَلنامُوسی و اَخاهُ بِآیاتِنا» که در معنای اصلی است. و مثل ، ، و غیر اینها که سبب استعمال مشارکت در قبیله است پیداست که هود و صالح و شعیب از قبیله عاد، ثمود و مدین بودند. در آیه لوط «علیه السلام» برادر مردمی که بر آنان مبعوث شده بود ،خوانده شده معلوم است که لوط از اهل بابل است و با ابراهیم «علیه السلام» به شام آمده بود، در این آیه ممکن است به مناسبت همشهری بودن و یا به مناسبت دوست داشتن و غمخوار بودن اَخ گفته شده است، و گویند در اثر زن گرفتن از آنهابوده است. درباره هم مسلکی آمده ، ممکن است اخوة و اخوان در این دو آیه راجع به حقیقت خانواده در قیامت باشد به ماده اهل و آل رجوع شود. بعنوان شرکت در بدکاری و پیروی از آن آمده درباره اهل بهشت است ممکن است به عنوان هم دینی یا محبت و عدم تزاحم و یا به عنوان برادر حقیقی (بنا به آنچه در اهل و آل خواهد آمد)، اخوان گفته شده است. جمع اَخ اِخوة و اِخوان است، فرید و جدی در دائرةالمعارف گوید، گفته‏اند اخوان جمع اخ بمعنی رفیق است یعنی اگر اَخ بمعنی برادر حقیقی باشد جمع آن اِخوة و اگر بمعنی صدیق باشد جمع آن اِخوان است. قرآن مجید این قول را تصدیق نمی‏کند زیرا برادر حقیقی جمع اخ اِخوان آمده است نظیر ، هر دو آیه درباره اظهار زینت زنان است و مراد از اِخوان برادران دینی که بنا بر مشهور غیر حقیقی‏اند. و نیز در یک محل بر برادران دینی که بنا بر مشهور غیر حقیقی‏اند اِخوةاطلاق شده است بلی با استفاده از قرآن مبین می‏شود گفت: فرق میان اخوة و اِخوان آن است که اِخوان در برادران اعم از حقیقی و غیر حقیقی استعمال می‏شود چنانچه در قرآن مبین آمده است و اخوة فقط در برادران حقیقی بکار می‏رود چندان چه در همه جای قرآن باستثناء آیه فوق در برادران حقیقی بکار رفته است مثل و در خصوص آیه باید گفت این بنابر ایمانی را برادر حقیقی می‏دانند چنانکه در (اهل و آل) خواهد آمد.