لغت نامه دهخدا
انگشتر. [ اَ گ ُ ت َ ] ( اِ ) حلقه ای از زر یا سیم یافلز دیگر و یا از احجار کریمه که در انگشت کنند. ( حاشیه برهان قاطع چ معین ). خاتم. ( دهار )
انگشتر
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
* انگشتر سلیمان (جم، جمشید ): انگشتری و مُهر حضرت سلیمان که گفته اند اسم اعظم بر آن نقش بوده و سلیمان به واسطۀ آن بر جن و انس حکومت می کرده. خاتم جمشید.
* انگشتر پا: [قدیمی، مجاز] چیز بی مصرف، چیزی که پولی به بهای آن بدهند و به کار نیاید.
فرهنگ فارسی
( اسم ) یا مثل انگشتر. حلقه دار. یا انگشتر پا. چیز بی مصرف چیزی که بخرد و بکار نیاید.
دانشنامه آزاد فارسی
(یا: انگشتری؛ خاتم) حلقه ای از طلا یا نقره یا فلزاتی جز آن یا سنگ های کریمه که معمولاً با کار گذاشتن سنگ یا سنگ هایی تراش داده بر آن زینت شده اند. در میانِ اقلام زینتیِ یافت شده در گنجینه های باستانیِ ایران، سهم انگشتری از دیگر اقلام، به ویژه گردن آویز و دستبند، بسیار کم تر بوده است، از این رو نمی توان یقین کرد که انگشتر صرفاً شی ای زینتی بوده، یا کارکردهای دیگری هم داشته است. همین قدر می دانیم که انگشترسازی ایرانی، به تبع جواهرسازی از سنّت های سومری و آشوری بهره برده است. پیشینۀ بردست کردنِ انگشتر در اسلام، به دورۀ پیامبر (ص) بازمی گردد. در خبر است که پیامبر (ص) و امامان و خلفا هر یک انگشتر یا انگشترهایی داشته اند که از آن ها به مثابۀ مهر استفاده می شده است. این که مسلمانان رسم مُهر/انگشتر را از چه قومی برگرفته اند پوشیده است. گمان برتر آن است که رسم مهر/انگشتر در میان شاه/پیامبرانِ اسرائیل، که نمونۀ مشهور کمابیش افسانه ای آن انگشتر حضرت سلیمان است، مرسوم بوده و مسلمانان این رسم را از عبرانیان برگرفته اند. در اسلام اخبار و احادیث فراوان دربارۀ انگشتر نقل شده است. «تَخَتُّم» لفظی که در احادیث و اخبار، به معنی «انگشتر به دست کردن» به کار می رود، رسمی حسنه است که عموم مؤمنان عمل بدان را از محسناتِ ایمانی دانسته اند. مردان از به دست کردنِ انگشترِ طلا نهی شده اند. از به دست کردن انگشترهای آهنی و مسی، به کراهت یاد شده است. از جنسِ انگشتر، جنسِ نگین آن و محل قرار گرفتنش، روایت های فراوان در دست است. در خبر است که استفاده از انگشتریِ با نگین عقیق، به هنگام نماز، نیکو است. پیداست که ابتدا امرا و خلفا انگشتر را، آن هم برای زینت، به کار برده اند و سپس رواج عام یافته است. علمای شیعه از انگشتر، در حکمِ مُهر نیز استفاده می کرده اند و پس از درگذشتِ مراجع، انگشتر آنان را طی مراسمی خُرد می کردند. انگشتر در خوابگزاری ها، به حسب نوعِ خواب، تفسیرهای گوناگون دارد.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] حلقه ای معمولاً فلزی در انواع نگین دار و بی نگین، مخصوص انگشت را انگشتر می گویند و از احکام آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، جهاد، نکاح، یمین و ارث آمده است.
به دست کردن انگشتر طلا برای مرد، حرام و به دست کردن انگشتر آهنی برای مرد و زن، مکروه است. نهادن انگشتر در انگشت سبّابه (انگشت بین شصت و میانی) و نیز انگشت میانی و ترک آن در انگشت کوچک (خنصر) مکروه است. همچنین به دست کردن انگشتر عقیق، بویژه یمانی، و نیز به دست راست کردن انگشتر مستحب است.
طهارت
همراه داشتن انگشتر منقوش به اسماء الـهی در حال تخلی و نیز استنجاء با دست مزیّن به انگشتر منقوش به اسماء الـهی، و بنابر قول مشهور اسماء امامان معصوم و انبیا علیهم السّلام و به تصریح برخی، حضرت فاطمه سلام اللّه علیها در صورت نرسیدن نجاست به آن، مکروه و در صورت نجس شدن آن، حرام است. همچنین استنجاء با انگشتر دارای نگین سنگ زمزم مکروه است. حرکت دادن یا جا به جا کردن انگشتر هنگام وضو یا غسل، با علم به رسیدن آب به زیر آن، مستحب و در صورت علم به نرسیدن آب به زیر آن و یا شک در رسیدن آب، واجب است. نیز بیرون آوردن انگشتر هنگام تیمم واجب است.
صلات
به قول مشهور، نماز مرد همراه با انگشتر طلا و نماز مرد و زن با انگشتر غصبی باطل است. نماز خواندن با انگشتر آهنی و به قول مشهور با انگشتر منقوش به تصویر حیوان یا انسان مکروه، و در کراهت نماز خواندن با انگشتر منقوش به تصویر غیر جاندار، مانند درخت، اختلاف است. نماز خواندن با انگشتر عقیق، بویژه عقیق یمانی و نیز انگشتری که نگین آن بلور باشد مستحب است. نماز با انگشتر نجس صحیح است. شمارش تعداد رکعات نماز با جا به جا کردن انگشتر جایز است.
