تواضع در زبان به معنای فروتنی و کوچک جلوه دادن خود است و در اصطلاح به این معناست که فرد خود را از کسانی که در مقام و موقعیت از او پایین‌ترند، برتر نبیند. تواضع یکی از ویژگی‌های نیکو است که در قرآن، روایات و علم اخلاق به‌طور گسترده‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. ریشه واژه تواضع به معنای وضع و فرونهادن است و به معنای کوچک نشان دادن خود و خوار کردن خویش نیز به کار می‌رود. در مقابل تواضع، مفهوم بلندی و رفع وجود دارد و تکبر به معنای بزرگ دانستن خود است. بنابراین، تواضع به عنوان یک حالت میانه بین تکبر و تذلیل شناخته می‌شود. مرحوم نراقی در تعریف تواضع بیان می‌کند که تواضع به معنای این است که فرد خود را از کسانی که در مقام و موقعیت از او پایین‌ترند، برتر نبیند. همچنین به معنای شکسته‌نفسی است که مانع می‌شود انسان خود را بالاتر از دیگران تصور کند. این ویژگی نیازمند رفتار و گفتاری است که نشان‌دهنده احترام و ارادت به دیگران باشد. واژه‌های خفض جناح، اخبات و اذله نیز به معنای تواضع و فروتنی به کار رفته‌اند و اصطلاح فروتنی در زبان فارسی نیز همین مفهوم را منتقل می‌کند. باید به این نکته توجه کرد که مفهوم تواضع به معنای کوچک شمردن خود و ارج نهادن به دیگران است، نه اینکه به خوار کردن خود و زیر بار ذلت رفتن تعبیر شود. به عبارت دیگر، تواضع به این معناست که انسان خود را از کسانی که در مقام و موقعیت پایین‌تری قرار دارند، برتر نبیند و به نوعی افتادگی را در خود احساس کند. بنابراین، تواضع عملی است که فرد به‌طور داوطلبانه در برابر دیگران به دلیل امتیازاتی که در آن‌ها می‌بیند، انجام می‌دهد. ممکن است فردی خود را در برخی جهات از دیگران برتر ببیند، اما برای جلوگیری از افتادن به دام غرور و تکبر، باید به امتیازهای خود توجه نکند و به جای آن، به امتیازهای دیگران و حتی احتمال وجود برخی امتیازات در آن‌ها توجه کند و به همین دلیل فروتنی کند.
