واژه تأویل در زمینه تفسیر و فهم متون مقدس، به ویژه قرآن، به کار می‌رود و به معنای درک عمیق و کشف حقیقت نهفته در آیات و متون دینی است.
معنای لغوی:
واژه تأویل از ریشه «أول» به معنای بازگشت گرفته شده است. این بدین معناست که تأویل به معنای بازگشت به معنای حقیقی و اصلی آیات است، یعنی اینکه معنای آیه به چه چیزی برمی‌گردد و چه مفهوم عمیق‌تری را در خود نهفته دارد.
در قرآن:
تأویل در قرآن به معنای فهم عمیق و واقعی آیات است و در موضوعات مختلفی به کار رفته است. در برخی از آیات، تأویل به معنای تحقق عینی و واقعی آیات در زندگی و تاریخ اشاره دارد.
آیه 53 سوره اعراف: «روزی که تأویل آیات قرآن فرارسد کسانی که روز قیامت را فراموش کرده بودند خواهند گفت یقیناً فرستادگان پروردگارمان حق را آوردند.»
آیه 39 سوره یونس: «آنان آنچه که احاطه به علم آن ندارند را تکذیب می‌کنند و تأویل آن را نمی‌دانند.»
آیه 7 سوره آل عمران: «لا یَعلم تأویله الّا الله و راسخون فی عِلم یَقولون آمنا به کُل مِن عند ربّنا» به معنای اینکه تأویل را جز خدا کسی نمی‌داند و راسخون در علم می‌گویند به آن ایمان آوردیم.
تفاوت تأویل و تفسیر:
در برخی دیدگاه‌ها، تأویل و تفسیر به یک معنا به کار می‌روند، اما در دیگر دیدگاه‌ها تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد. تفسیر بیشتر به توضیح و تشریح ظاهری آیات مربوط می‌شود، در حالی که تأویل به درک عمیق‌تر و باطنی معانی اشاره دارد.
