واژهی ثَکلانة صفتی مؤنث است که از ریشهی ثَکل مشتق شده است. این واژه در زبان عربی به عنوان صفت برای مؤنث به کار میرود و در متون ادبی و کهن فارسی نیز با حفظ ساختار عربی خود مورد استفاده قرار گرفته است. در کاربرد ادبی، این صفت معمولاً برای بیان حالت اندوه و مصیبتزده به کار میرود و بر زنی دلالت دارد که در غم از دستدادگی عزیران خود سوگوار است. این اصطلاح در ادبیات غنایی و مرثیهسراییها جایگاه ویژهای دارد و حاوی مفهومی عمیق از جنس سوز و گداز عاطفی است. با توجه به قواعد صرف و نحو عربی، ساختار این واژه بهصورت فَعْلان و فَعْلانَة برای مذکر و مؤنث، بیانگر حالت شدت و فراوانی در وصف است. بنابراین ثَکلانة بر زنی دلالت میکند که به شدت درگیر مصیبت و عزاست و این حالت در وجود او به اوج خود رسیده است.
