ثکالی

در لغتنامه‌های معتبر زبان فارسی، واژهٔ ثُکَلی به‌صورت ترکیبی از حرف «ث» و «ک» همراه با نشانهٔ زیرِ «ُ» بر روی حرف اول و نشانهٔ زیرِ «َ» بر روی حرف دوم ثبت شده است. این واژه در دستور زبان عربی، به‌صورت صفت یا اسم به‌کار می‌رود و در متون کهن ادبیات فارسی، عمدتاً در متون منظوم و غزلیات کهن، به‌عنوان واژه‌ای عربی‌تبار مورد استفاده قرار گرفته است.

بر پایهٔ منابع لغوی، ثُکَلی در واقع جمع واژهٔ ثِکْل محسوب می‌شود. این واژه از ریشهٔ ثلاثی مجرد «ث‑ک‑ل» مشتق شده و در کاربرد ادبی، به معنی سنگین‌بار یا گران‌بار است. کاربرد آن بیشتر در توصیف حالات عاطفی و عاشقانه، نظیر دل‌های پرغصه و سنگین از فراق، در ادبیات غنایی دیده می‌شود. با توجه به تحولات زبان فارسی و حذف تدریجی بسیاری از واژه‌های مهجور عربی از گنجینهٔ واژگان متداول، امروزه استفاده از این لغت بسیار نادر است و تنها در تصحیح و تحلیل متون کلاسیک یا پژوهش‌های تخصصی زبان‌شناسی تاریخی کاربرد دارد. بنابراین، شناخت این قبیل واژگان بیشتر برای اهل تحقیق و ادب‌دوستان حائز اهمیت است.

لغت نامه دهخدا

ثکالی. [ ث َ لا ] ( ع ص، اِ ) ج ِ ثکلی.