واژه‌ای است عربی و مرکب از دو جزء اُمّ به معنای مادر و قَسوم که در لغت به معنی بخش‌کننده و تقسیم‌گر آمده است. این ترکیب در اصل، استعاره‌ای ادبی و از مصطلحات کهن زبان عربی محسوب می‌شود. در کاربرد اصلی، این واژه به مرگ اشاره دارد؛ چرا که مرگ را بخش‌کنندهٔ جان از بدن و جدا سازندهٔ آدمیان از یکدیگر می‌دانند. همچنین در برخی متون،اُمّ قسوم به مفهوم حادثهٔ بزرگ و مصیبت سهمگین (داهیه) نیز به کار رفته و بر هر رویداد خانمان‌سوز و فاجعه‌بار دلالت دارد. این تعبیر، نمونه‌ای از صنعت مجاز در ادبیات عرب است که در آن، برای توصیف پدیده‌ای هول‌انگیز از واژه‌ای کنایی و تأثیرگذار استفاده شده است. امروزه هرچند این ترکیب کمتر در گفتار روزمره به کار می‌رود، ولی در متون ادبی و تاریخی کهن، حضوری پررنگ دارد.