روایت «هُوَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی» از جمله احادیثی است که در اثبات امامت و ولایت بلافصل امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) مورد استناد قرار میگیرد. این روایت با اسناد صحیح و معتبر در بسیاری از منابع معروف اهل سنت، از جمله «المستدرک علی الصحیحین» حاکم نیشابوری، نقل شده و حاکم نیز آن را حدیثی صحیحالاسناد دانسته است. این حدیث شریف به وضوح بر مقام ولایت و سرپرستی حضرت علی(علیه السلام) بر مؤمنان پس از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) دلالت دارد و جایگاه رفیع ایشان در نظام اعتقادی اسلام را تبیین میکند.
با این وجود، برخی از عالمان اهل سنت همچون ابن تیمیه و مبارکفوری در صحت سند یا دلالت این روایت مناقشه کردهاند. ابن تیمیه در «منهاج السنة» و مبارکفوری در «تحفة الأحوذی» ادعا کردهاند که سند این حدیث ضعیف است و راویانی دارد که مورد اعتماد نیستند. همچنین در دلالت آن خدشه وارد ساخته و مدعی شدهاند که «ولایت» در این حدیث به معنای محبت و دوستی است، نه سرپرستی و امامت. این نقدها عمدتاً از موضعی کلامی و با انگیزه انکار فضائل و مقامات امام علی(علیه السلام) مطرح شده است.
در پاسخ به این شبهات باید گفت که اولاً، این روایت با طرق مختلف و از راویان موثقی نقل شده که بزرگان اهل سنت نیز به وثاقت آنها گواهی دادهاند. بنابراین ادعای ضعف سند، فاقد اعتبار است. ثانیاً، دلالت حدیث بر ولایت به معنای رهبری و امامت، واضح و بیابهام است؛ چرا که کلمه «ولی» در این سیاق و با توجه به شأن نزول و قرائن موجود، نمیتواند تنها به معنای دوستی باشد. بلکه این تعبیر، در ادامه ولایت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و به عنوان جانشین ایشان معنا مییابد. در نتیجه، این روایت یکی از ادله محکم و قابل اتکا در اثبات امامت بلافصل حضرت علی(علیه السلام) پس از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به شمار میرود.