دانشنامه اسلامی
در تعریف استشراق گفته اند: «العلم باللغات و الادب و العلوم الشرقیة.» و عالم به آن را مستشرق (خاورشناس) می گویند.پدیده خاورشناسی یا استشراق، در اصطلاح، به مجموعه مطالعات مربوط به شرق اطلاق می شود؛ خواه این مطالعات به ملیتها و اقوام برگردد یا به ادیان و ادبیات. بدین سان مطالعات ایران شناسی، عرب شناسی، هندشناسی، چین و ترک شناسی و نیز اسلام شناسی، یا مطالعه ادیان و آیینهای کهن شرقی چون زرتشتی گری، بودیسم و...همه در این مقوله می گنجد. البته اگر چه مصداق خاورشناسان فقط غربیها نیستند، امّا عادتا اکثر ایشان غربی اند.ادوارد سعید در تعریف شرق شناسی می نویسد:«شرق شناسی به رشته ای اطلاق می شود که درباره شرق گفت و گو می کند، می نویسد و می آموزد. به عبارت دیگر، شرق شناسی رشته فعالیت کسی است که در خصوص شرق مطالعه می کند و یافته های خود را در اختیار دیگران می گذارد...شرق شناسی علمی است که درباره شرق قضاوت کرده و واقعیتهای آنها را بررسی و تفسیر می کند.»
شرق در نگاه غربیان
شرق در نگاه غربیان مفاهیم گوناگونی دارد:۱.مفهوم جغرافیایی؛ در این معنی، مراد از شرق همان آسیا، خاورمیانه باستانی و دنیای غیر اروپایی است.۲.مفهوم ایدئولوژیکی؛ که شرق مسلمان را در مقابل غرب مسیحی قرار می دهد.۳.مفهوم سیاسی؛ به خطری اشاره دارد که دنیای مسیحیت و غرب سرمایه داری را تهدید می کند.
پیدایش خاورشناسی
زمان شروع مطالعات خاورشناسی از سوی غربیان دقیقا شناخته شده نیست.برخی رگه های آن را در یونان باستان جست و جو کرده و تاریخ «هرودت» را نوعی خاورشناسی دانسته اند. گاه خاورشناسی را میراث کنجکاوی ها و پژوهش هایی دانسته اند که مسیحیان پس از پایان گرفتن جنگ های صلیبی در برابر فرهنگ اسلامی آغاز کردند...؛ ولی می توان گفت خاورشناسی به صورت جدی در قرن شانزدهم در اروپا شکل گرفت و در قرن هفدهم با اختصاص کرسی هایی به آموزش زبان عربی در فرانسه، انگلیس، آلمان، هلند، ایتالیا و...آشکار گردید.
انگیزه های خاورشناسان
...