اعمال شب آخر ماه رمضان به عنوان فرصتی برای بهرهمندی بیشتر از برکات این ماه مبارک بسیار مهم است. در زیر به برخی از این اعمال اشاره میشود:
۱. غسل
انجام غسل در این شب مستحب است.
۲. زیارت امام حسین (ع)
زیارت این امام بزرگوار در این شب توصیه شده است.
۳. خواندن سورهها
خواندن سورههای «انعام»، «کهف» و «یس» و گفتن صد مرتبه:
«أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ»
(از خدا آمرزش میجویم و به سوی او میپویم).
۴. دعا برای آمرزش
خواندن دعای زیر که از امام صادق (ع) روایت شده است:
اللَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ یَا رَبِّ أَنْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ أَوْ یَتَصَرَّمَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ لَکَ قِبَلِی تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُرِیدُ أَنْ تُعَذِّبَنِی بِهِ یَوْمَ أَلْقَاکَ
خدایا! این است ماه رمضان که قرآن را در آن نازل کردی و اکنون در حال گذشتن است. من به ذات کریمانهات پناه میبرم از اینکه سپیده این شب طلوع کند یا ماه رمضان بگذرد و نزد تو برایم نتیجه کار ناشایست یا گناهی باشد که بخواهی مرا به سبب آن روزی که ملاقاتت کنم عذاب نمایی.
این دعا به درخواست آمرزش و پناه بردن به خداوند از عذاب در روز قیامت میپردازد.
۵. خواندن دعای «یا مدبّر الامور»
این دعا که در اعمال شب بیست و سوم ذکر شده است، در این شب نیز خوانده میشود و به شرح زیر است:
یا مُدَبِّرَ الاُمورِ، یا مَنْ تَحْتَ قُدْرَتِهِ خَضَعَتِ الرّقابُ، یا مَنْ تَحْتَ سُلطانِهِ تَذَلَّلَتِ الاَشْیاءُ، یا مَنْ تَحْتَ عَظَمَتِهِ تَفَانَتِ الْمَخْلُوقَاتُ، یا مَنْ تَحْتَ سُلطانِهِ تَذَلَّلَتِ الاَشْیاءُ، یا مَنْ تَحْتَ عَظَمَتِهِ تَفَانَتِ الْمَخْلُوقَاتُ، یا مَنْ تَحْتَ قُدْرَتِهِ خَضَعَتِ الرّقابُ، یا مَنْ تَحْتَ سُلطانِهِ تَذَلَّلَتِ الاَشْیاءُ.
ای تدبیرکننده امور! ای کسی که گردنها در برابر قدرت تو خاضعند! ای کسی که موجودات در زیر سلطنت تو ذلیلند! ای کسی که عظمت تو باعث فنا و نابودی مخلوقات میشود!
۶. دعای وداع با ماه رمضان
وداع با ماه رمضان با دعاهایی که از علمای بزرگ نقل شده است. یکی از دعاهای وداع را شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه و شیخ کلینی در کافی آورده است و دعای دیگری در صحیفه سجادیه سفارش شده است.
در این دعا گفته میشود:
اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیَامِی لِشَهْرِ رَمَضَانَ…
خدایا این ماه را آخرین بار روزهام در ماه رمضان قرار مده و به تو پناه میآورم از اینکه سپیده این شب سر زند، مگر اینکه مرا آمرزیده باشی.