یعض

واژۀ یَعَضُّ در زبان عربی، به معنای گاز گرفتن با دندان و فشار آوردن بر چیزی با دندان‌هاست. این فعل از ریشۀ عَضَضَ مشتق شده و بر عمل فشردن دندان‌ها بر یک جسم یا حتی گاهی به صورت مجازی برای بیان رنجش یا خشم به کار می‌رود. در کاربردهای لغوی، این واژه بیانگر عملی است که در آن دندان‌ها به‌عنوان ابزار فشار و گرفتن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در متون فارسی، معادل دقیق و رسمی این واژه را می‌توان با فشار دندان گرفتن یا به دندان گاز زدن دانست. این عبارت بر شدت و قوت عمل گاز گرفتن تأکید دارد و تنها به یک تماس ساده محدود نمی‌شود، بلکه نوعی فشار آوردن و محکم گرفتن را القا می‌کند. چنین تعبیری در توصیف حالات حیوانات، رفتار انسان در مواقع خشم یا حتی در بیان کنایه‌آمیز برای نشان دادن نارضایتی به کار می‌رود.

بنابراین، می‌توان گفت یعَضُّ در ترجمۀ فارسی به صورت با فشار دندان می‌گیرد یا به دندان می‌گزد بیان می‌شود و معنای اصلی آن بازگشت به مفهوم گاز گرفتن محکم و با قوت دارد. این واژه در هر دو زبان عربی و فارسی، علاوه بر معنای تحت‌اللفظی، در کاربردهای ادبی و استعاری نیز برای انتقال مفاهیم عمیق‌تر عاطفی و روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی یَعَضُّ: با فشار دندان می گیرد - به دندان می گزد ( از عض به معنی گاز گرفتن با دندان با فشار است )
ریشه کلمه:
عضض (۲ بار)
«یَعَضُّ» از مادّه «عَضّ» (بر وزن سدّ) به معنای گاز گرفتن با دندان است، و معمولاً این تعبیر در مورد کسانی که از شدت حسرت و تأسف ناراحتند، به کار می رود، چنان که در فارسی نیز ضرب المثل است که فلان کس «انگشت حسرت به دندان می گزید» (ولی در عربی به جای انگشت، دست گفته می شود، و شاید رساتر باشد، چون همیشه انسان در چنین حالاتی انگشت نمی گزد بلکه گاه پشت دست را می گزد، مخصوصاً در زبان عربی بسیار می شود که: همچون آیه مورد بحث، «یَدَیْهِ» یعنی هر دو دست، گفته می شود که شدت تأسف و حسرت را به طرز گویاتری بیان می کند).
به دندان گرفتن. «عَضَّهُ عَضاً امسکه باسنانه».. چون به خلوت شوند از خشم بر شما سرانگشتان بگزند. دندان گرفتن انگشت گاهی از خشم است چنانکه در آیه و گاهی از حسرت و تأسف است چنانکه در:. روزی ظالم از شدت تأسف هر دو دست را به دندان گیرد و گوید: ایکاش راه رسول را می‏رفتم. و شاید «یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ» کنایه از ندامت باشد نه آنکه واقعاً دست‏های خویش را به دندان خواهد گرفت. از ابن عباس نقل شده که آیه درباره عقبة بن ابن معیط و ابّی بن خلف نازل شده. در این صورت لام «الظالم» برای عهد است ولی ظهور آیه در عموم است و مورد مخصّص نیست. این کلمه فقط در دو مورد فوق ذکر شده است.

جمله سازی با یعض

صافی است این سخن ز شوب غرض رو ز قرآن بخوان و یوم یعض
فال گیر
بیا فالت رو بگیرم!!! بزن بریم
کردار
کردار
آبان
آبان
مخنث
مخنث
دلاور
دلاور