کلمه باشا (معرب پاشا) در واقع یک عنوان تاریخی و مهم است که در امپراتوری عثمانی و همچنین در مصر به کار می‌رفته است. این عنوان به مقامات عالی‌رتبه، فرماندهان نظامی و دیگر افراد با نفوذ داده می‌شد و نشان‌دهنده مقام و قدرت آن‌ها بود.
ریشه واژه
پاشا از واژه ترکی paşa گرفته شده است که به معنای سر یا رئیس است. این واژه خود از ترکیب دو کلمه پارسی پاتی (به معنای ارباب) و شاه (به معنای پادشاه) به وجود آمده است.
در زبان عربی، به دلیل عدم وجود حرف پ، این واژه به باشا تغییر یافته است.
تاریخچه
این لقب برای اولین بار در قرن هشتم هجری به کار رفته و به فرماندهان نظامی و خانواده‌های سلطنتی داده می‌شد.
در امپراتوری عثمانی، تنها سلطان حق اعطای این عنوان را داشت و به همین دلیل، این لقب نشان‌دهنده مقام و قدرت خاصی بود.
درجات و مقامات
در نظام سیاسی عثمانی، پاشاها بالاتر از مقاماتی مانند بیگ‌ها و آقاها بودند و به عنوان فرماندهان نظامی یا مقامات عالی‌رتبه شناخته می‌شدند. درجات مختلفی برای پاشاها وجود داشت که با تعداد دم‌های اسب یا طاووس روی لباس نظامی آن‌ها مشخص می‌شد.
استفاده از عنوان
این عنوان نه تنها به مسلمانان، بلکه به مسیحیان و حتی خارجی‌هایی که در خدمت امپراتوری عثمانی بودند نیز داده می‌شد.
در تاریخ مصر، خانواده‌هایی مانند خانواده أباظة به عنوان خانواده پاشاها شناخته می‌شدند و به دلیل نفوذ و قدرتشان در جامعه، معروف بودند.