جرح و تعدیل

جرح و تعدیل یکی از شاخه‌های مهم در علم رجال و علوم حدیث است که به ارزیابی و نقد راویان احادیث می‌پردازد. این علم با هدف تعیین صحت یا ضعف احادیث، نقش اساسی در پذیرش یا رد روایات ایفا می‌کند.

تعریف اصطلاحی

جرح در لغت به معنای آسیب یا خدشه است. در اصطلاح حدیثی، جرح به معنای وارد کردن خدشه به عدالت یا حافظه راوی است که موجب عدم پذیرش روایت او می‌شود. برخلاف جرح، تعدیل به معنای تأیید عدالت و دقت راوی است که موجب پذیرش روایت او می‌شود.

اهمیت در علم حدیث

علم جرح و تعدیل به‌عنوان ابزاری برای ارزیابی راویان، به محدثان کمک می‌کند تا احادیث صحیح را از ناصحیح تمییز دهند. این علم به‌ویژه در فهم معانی کتاب و سنت، که به کمک آثار و احادیث صحیح حاصل می‌شود، اهمیت دارد.

مبنای مشروعیت

مشروعیت علم جرح و تعدیل در قرآن و روایات نبوی و امامان شیعه تأکید شده است. این علم در راستای حفظ صحت و اصالت احادیث و جلوگیری از انتشار اخبار نادرست در جامعه اسلامی توسعه یافته است.

تصویر معنی جرح و تعدیل

لغت نامه دهخدا

جرح و تعدیل. [ ج َ ح ُ ت َ ] ( ترکیب عطفی، اِ مرکب ) علم... علمی است که از جرح و تعدیل راویان با الفاظ مخصوصی و از مراتب آن الفاظ در آن بحث میشود. و این علم از فروع علم رجال احادیث است و با آنکه از رشته های مهم این علم است هیچکس آن را ذکر نکرده است. سخن در جرح و تعدیل رجال روایت از شخص رسول اکرم ( ص ) شروع شده پس از او بسیاری از صحابه و سپس تابعان و تابعان تابعان. آن را انجام داده اند. این عمل تورعاً و بمنظور حفظ احکام شریعت نه بمنظور عیبجویی مردم تجویز شده است. و همان طور که جرح شهود رواست جرح راویان نیز جایز است، زیراکاوش تحقیق در امور دین از تحقیق درباره حقوق و اموال مردم شایسته تر و لازم تر است. بدین جهت این را برخود لازم میدانستند و نخستین کس از ائمه حفاظ که بدین امر دست زد شعبةبن حجاج بود سپس یحیی بن سعید از او پیروی کرد. ذهبی در میزان الاعتدال گوید: نخستین کس که در این باب مطالبی فراهم آورد امام یحیی بن سعید قطان بود و پس از وی شاگردان او یحیی بن معین و علی بن مدینی و احمدبن حنبل و عمروبن علی قلانسی و ابوخیثمه زهیر وتلامذه آنان چون ابوزرعه و ابوحاتم و بخاری و مسلم و ابواسحاق جوزجانی و نسایی و ابن خزیمه و ترمذی و دولابی و عقیلی و ابن عدی و ابوالفتح ازدی و دارقطنی و حاکم و جز آنان در این موضوع سخن گفتند. کتابهایی که در این باب تألیف شده عبارت اند از: 1 - کتاب الجرح و التعدیل، تألیف ابوالحسن احمدبن عبداﷲ عجلی کوفی نزیل طرابلس مغرب متوفی 261 هَ. ق. 2 - کتاب الجرح و التعدیل، تألیف امام حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابوحاتم محمد رازی متوفی 327 هَ. ق. 3 - الکامل، تألیف ابن عدی. این کتاب کامل ترین تألیف در این باب است. 4 - میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تألیف ذهبی، این کتاب جامعترین تألیف در این موضوع است. 5 - لسان المیزان، تألیف ابن حجر. ( از کشف الظنون ).

فرهنگ فارسی

علم... علمی است که از جرح و تعدیل راویان با الفاظ مخصوصی و از مراتب آن الفاظ در آن بحث میشود. و این علم از فروع علم رجال احادیث است و با آنکه از رشته های مهم این علم است هیچکس آنرا ذکر نکرده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جرح و تعدیل، شاخه ای از علوم حدیث و اصطلاحی در آن است که، ناظر به ارزیابی وثاقت و عدم وثاقت راویان (و به تبع آن پذیرفتن یا نپذیرفتن احادیث آنان ) و معیارهای آن می باشد. مبحث جرح و تعدیل، از جمله مهم ترین انواع علوم حدیث است که فهم معانی کتاب و سنّت، که به کمک آثار و احادیث صحیح، حاصل می شود، بدان وابسته دانسته شده است، زیرا شناخت آثار و اخبار صحیح و سقیم، منوط به شناخت میزان وثاقت راویان احادیث است.
جَرح، از باب فَعَلَ یفعَلُ، معانی لغوی متعددی دارد که از آن جمله زخم بدنی، زخم زبان (طعنه ) و کسب و اکتساب است.
جَرح در قرآن
در قرآن، جُرْح (جمعِ آن جُروح )، به معنای زخم با سلاح و جَرْحَ و اِجْتراح، به معنای اکتساب، به کار رفته است.
مجروح در علم حدیث
در اصطلاح علوم حدیث، مجروح (اسم مفعول ) نوعی وصف برای شاهد و راوی است که وقتی به آن موصوف شود، نشان دهنده عادل نبودن او است و در نتیجه به قول وی نمی توان عمل کرد.
جَرح در علم رجال
...
[ویکی شیعه] جرح و تعدیل، شاخه ای از علوم حدیث و اصطلاحی در آن است که ناظر به ارزیابی وثاقت و عدم وثاقت راویان (و به تبع آن پذیرفتن یا نپذیرفتن احادیث آنان) و معیارهای آن است. فهم معانی کتاب و سنّت، که به کمک آثار و احادیث صحیح حاصل می شود، به جرح و تعدیل وابسته است، زیرا شناخت آثار و اخبار صحیح و سقیم منوط به شناخت میزان وثاقت راویان احادیث است.
جَرح، از باب فَعَلَ یفعَلُ، معانی لغوی متعددی دارد که از آن جمله زخم بدنی، زخم زبان (طعنه) و کسب و اکتساب است. در قرآن جُرْح (جمعِ آن جُروح) به معنای زخم با سلاح و جَرْحَ و اِجْتراح به معنای اکتساب به کار رفته است.
تعدیل، مصدر باب تفعیل، از ریشه عَدْل (ضد ظلم و جور) است. عدَّل، به معنای اقامه به کار می رود؛ یعنی، راست کردن چیزی که منحرف و کج شده است.
[ویکی اهل البیت] «جرح و تعدیل» یکی از اصطلاحالات حدیثی است. جرح به معنای بیان کلماتی در مورد شخص است که موجب عدم وثوق به روایت اوست.در مقابل «جرح»، «تعدیل» قرار دارد که به معنی موثق و عادل دانستن راوی حدیث می باشد.
«جرح» در لغت یعنی عیب کردن، نقصان وارد آوردن است به کسی است.
و در اصطلاح فقها اظهار کردن فسق شاهد باشد. و کسی را «مجروح» گویند که اعتباری به قول و فعل او نباشد از جهت سهل انگاری و مسامحه در انجام احکام.
در اصطلاح حدیث گویند: راوی باید «مجروح» نباشد یعنی کلماتی که جرح است در باره وی گفته نشده باشد و بلکه باید در باره او کلماتی که مدح است گفته شده باشد.در مقابل «جرح»، «تعدیل» قرار دارد که به معنی موثق و عادل دانستن راوی حدیث می باشد.
در اصول رشاد در مورد جرح و تعدیل آمده است:
«هرگاه راوی مشتهر به تقوی و یا متهم به فساد اخلاق باشد، همین اشتهار برای قبول یا رد روایت وی کافی است؛ ولی اگر خصوصیات اخلاقی وی بر اهل حدیث مجهول باشد در این صورت از عدول مطلعین در باره وی اختبار می شود، چنانچه مطلعین وی را تعدیل کردند حدیثش مقبول و اگر جرح کردند مطرود میگردد.»
در «جرح و تعدیل» لازم است که «جارح» و «مُزَکِّی» عادل و مطلع بر احوال رجال خبر باشد و از حیث تعداد هم لااقل دو نفر باشند، چرا که تعدیل و یا جرح مانند تزکیه «شاهد» (گواه) است و همانطور که در تزکیه شاهد تعدد مُزَکِّی لازم است همینطور در تعدیل راوی و یا جرح وی نیز تعدد معدّل و جارح لازم می باشد. جرح و تعدیل باید مدلل و مقرون به ذکر سبب باشد یعنی موجبات عدالت و یا ضعف راوی در آنها صریحاً قید گردد، بنابر این تعدیل مطلق و یا جرح بدون ذکر سبب مؤثر نخواهد بود. هرگاه یکی از رواة را عدّه ای جرح و عده ای دیگر تعدیل نمایند، در این صورت قول جارحین مقدم می شود، چه آنکه قول معدل معمولا مبتنی بر عدم مشاهده عمل خلاف از راوی مزبور است؛ لکن قول جارح مبتنی بر مشاهده خلاف از وی می باشد، پس قول دوم که مبتنی بر حس و مشاهده است مقدم خواهد بود.

جمله سازی با جرح و تعدیل

همچنین در تعریف دیگر، اساسنامه عبارت از نظام‌نامه ای است که به موجب آن مقررات داخلی بین شرکت و اعضا و حقوق صاحبان سهام در مقابل شرکت و تعهدات آن در برابر صاحبان سهام، همین‌طور حدود اختیارات مدیران و غیره، موافق قوانین و مقررات تعیین می‌شود. جرح و تعدیل اساسنامه به وسیله مجمع عمومی عادی نیز با رعایت قانون معتبر است.

«مدیر سینما ملزم است که پیش از نمایش هر فیلمی تقاضای جواز نماید و موظف است که فیلم تقاضا شده را قبلاً در سالن غیرعمومی به نماینده معارف بلدیه ارائه بدهد تا در صورت لزوم از دیدگاه اخلاق جرح و تعدیل لازم را به عمل آورند.»

در این اثر، تفسیر هر آیه به صورت روایت‌های مختلف و، به صورت غیر منظم و دسته‌بندی شده منعکس شده‌اند. سیوطی روایت‌های کتاب را جرح و تعدیل و حتی شرح نیز نداده‌است. سیوطی در این اثرش، به آثار قدما بسیاری استناد کرده و از آنها نقل نموده‌است.

اینگونه زندگی‌نامه‌ها معمولاً ماهیتی تاریخی دارند و دربرگیرنده زندگی افرادی هستند که با اقتباس و جرح و تعدیل نوشته می‌شوند. نمونه بارز این نوع رمان زندگی‌نامه‌ای در قالب فیلم‌ها روایت می‌شود که تغییرات بسیاری در زندگی یک قهرمان ایجاد می‌شود اما داستان کل و شخصیت آن مشخص است.

گزارش محتوای نامناسب