تنگه هرمز

[ویکی فقه] تنگه هُرمز، تنگه ای در میان خلیج فارس و دریای عمان می باشد.
تنگه هرمز باریکه دریایی خمیده شکلی است که در منتهی الیه شرقی خلیج فارس واقع شده است و فلات ایران را از شبه جزیره عربستان جدا می کند و آبهای خلیج فارس را به دریای عمان و اقیانوس هند پیوند می دهد. این تنگه یک فرورفتگی از دوره سوم زمین شناسی است که ادامه رشته کوههای جنوبی ایران به شبه جزیره مُسَنْدَم را قطع می کند.برای تعیین درازای تنگه هرمز معیار ویژه ای وجود ندارد؛ شاید بهترین معیار، مرز دریایی تعیین شده میان ایران و عمان باشد. طول این خط مرزی ۱ر۲۰۲ کیلومتر (۸ر۱۲۴ مایل دریایی) است. طولانی ترین فاصله تنگه هرمز ۸۴ کیلومتر (از کرانه های بندرعباس در شمال تا شمالی ترین نقطه کرانه های مسندم در جنوب)، کوتاهترین آن (میان جزیره ایرانی لارَک در شمال و جزیره عمانیِ السلامه ــ که نام دیگر آن قوئین بزرگ است ــ در جنوب) ۶ر۳۳ کیلومتر بر آورد شده است.
ژرفای تنگه
کف دریا در تنگه هرمز شیب نسبتاً تندی در جهت شمالی ـ جنوبی دارد. ژرفای پیش کرانه های شمالی بیش تر از چند متر نیست اما در نزدیکی کرانه های مسندم در جنوب از نود متر افزونتر است که ژرفترین نقطه خلیج فارس به شمار می آید. نیمه شرقی تنگه هرمز، بویژه در نزدیکی دریای عرب، بسیار ژرف است. ژرفای نسبتاً اندک آب تنگه در بخش شمالی و شیب کف دریا به سوی جنوب، سبب برقراری مسیرهای کشتیرانی تنگه از نزدیکی کرانه های عمان شده است. با به کارگیری نفتکشهای سنگین در دهه های اخیر، عبور و مرور این نفتکشها ــ که حجم عمده صادرات نفتی و بازرگانی بین المللی خلیج فارس را انتقال می دهند ــ به ژرفترین بخش تنگه هرمز در نزدیکی کرانه های مسندم منحصر شد. تا ۱۳۵۸ش راه کشتیهای نفتکش در تنگه هرمز، از میان جزیره قوئین کوچک و کرانه های صخره ای جزیره مسندم ــ که کوتاهترین راه است ــ می گذشت. در این سال، دولت عمان به «سازمان مشاوره دریایی بین المللی» ( ایمکو ) اعلام کرد که نمی تواند سلامت کشتیهایی را که از میان صخره های جزیره قوئین کوچک و صخره های جزیره مسندم عبور می کنند، تضمین کند و خواست تا مسیر کشتیرانیِ شمال جزیره السلامه تا مرزهای دریایی با ایران را به رسمیت بشناسد. از آن تاریخ دو مسیر دریایی برای عبور نفتکشها در شمال و جنوب و به موازات هم در میان جزایر قوئین (قوئین بزرگ و قوئین کوچک) و مرزهای ایران و عمان در نظر گرفته شد. گستره هریک از این دو مسیر ۸۵۲، ۱ متر (یک مایل دریایی) است که یک مایل دریایی حفاظتی نیز میان آن ها فاصله است. نفتکشهای خالی از مسیر شمالی به خلیج فارس وارد می شوند و نفتکشهای پُر برای عبور از خلیج فارس به دریای عمان از مسیرهای جنوبی که ژرفتر است، استفاده می کنند. 
نام تنگه
نام تنگه هرمز در نوشته های کهن دیده نمی شود. هنگام اقتدار بریتانیا در خلیج فارس (۱۱۹۹ ش ـ ۱۳۴۹ش/ ۱۸۲۰ـ ۱۹۷۱) نام تنگه هرمز از جزیره هرمز گرفته شد که مهمترین جزیره خلیج فارس به هنگام روی آوردن استعمار اروپایی به منطقه بود.

💡 در این سال خلیج فارس از هر زمان دیگر حساس‌تر شده بود. حداقل ۱۰ ناوگان دریایی کشورهای غربی و ۸ ناوگان دریایی کشورهای منطقه در خلیج فارس و تنگه هرمز حضور داشتند و هم جبهه با صدام علیه ایران می‌جنگیدند.

💡 تنگهٔ هرمز تنگه‌ای است که خلیج فارس را به دریای عمان متصل می‌کند. این گذرگاه آبی از شمال به ایران و از جنوب به شبه‌جزیره مسندم (مشترک بین استان مسندم عمان و امارات متحده عربی) متصل است. تنگه هرمز تنها مسیر آبی است که خلیج فارس را به دریاها و اقیانوس‌های آزاد متصل می‌کند. این گذرگاه یکی از راهبردی‌ترین مسیرهای بین‌المللی کشتیرانی در جهان بشمار می‌آید. 

💡 رزمایش پیامبراعظم ۹' نام آزمایش موشکی و رزمایش جنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که روز ششم اسفند ماه سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۵) به صورت یک عملیات نظامی و حمله تمرینی علیه «ماکت» ناو هواپیما بر کلاس نیمیتس در تنگه هرمز انجام شد.

💡 بخش غربی و جنوبی رشته کوه‌های زاگرس، با طولی حدود ۱۳۷۵ کیلومتر و عرضی بین ۱۲۰ تا ۲۵۰ کیلومتر، زاگرس چین خورده نامیده می‌شود. این بخش از زاگرس، همراستا با زاگرس مرتفع، تا خلیج فارس و تنگه هرمز ادامه می‌یابد. تاقدیس‌های بزرگ و کشیده از مشخصه‌های زاگرس چین خورده هستند.

💡 هُرمُز جزیره‌ای ایرانی در خلیج فارس و در ۸ کیلومتری بندرعباس است. این جزیره بیضی‌شکل با مساحتی بالغ بر ۴۲ کیلومتر مربع در مجاورت تنگه هرمز قرار گرفته و از مقصدهای گردشگری جنوب ایران است. شهر هرمز که در شمال جزیره قرار گرفته، تنها نقطه جمعیتی جزیره است و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیتی برابر با ۵٬۸۹۱ تن داشت.