ابوالضیاء ابن زیاد، با نام کامل عبدالرحمان بن عبدالکریم غیثی (۹۰۰ تا ۹۷۵ هجری قمری / حدود ۱۴۹۵ تا ۱۵۶۸ میلادی)، از فقیهان، محدثان و عارفان برجسته‌ی مکتب شافعی در یمن بود. او در شهر زبید متولد شد و از خانواده‌ای اصیل به نام آل‌مقاصره، از تیره‌ی عَک بن عدنان، برخاست. از کودکی به تحصیل علوم دینی پرداخت؛ قرآن را نزد پدرش حفظ کرد و سپس در رشته‌های فقه، اصول، حدیث و تفسیر نزد استادان بزرگ زمان خود مانند محمد و احمد فرزندان موسی صنجاعی، احمد المزجّد، ابوالعباس ابن طیب طبنداوی و وجیه‌الدین بن دیبع آموزش دید.
ابوالضیاء ابن زیاد در طول زندگی علمی خود در شهر زبید اقامت داشت و به تدریس، فتوا و تألیف آثار فقهی و حدیثی پرداخت. وی به دلیل دانش گسترده، دقت در نقل حدیث و تعهد دینی، در میان علما و شاگردانش احترام زیادی داشت و نقش مهمی در گسترش علوم اسلامی در یمن ایفا کرد. آثار و آموزش‌های او باعث شد زبید در آن دوران به یکی از مراکز علمی برجسته‌ی جهان اسلام تبدیل شود.
هرچند اطلاعات دقیقی از جزئیات زندگی شخصی و همه‌ی آثار مکتوب او در دست نیست، اما منابع تاریخی و فقهی از او به عنوان یکی از علمای برجسته و تأثیرگذار شافعی در یمن یاد می‌کنند. میراث علمی ابوالضیاء ابن زیاد، به‌ویژه در فقه و حدیث، همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ علم در جهان اسلام دارد.
