خلاصة الحکمة، تألیف محمد حسین عقیلی خراسانی، یکی از آثار برجسته در زمینه کلیات علم پزشکی به زبان فارسی است. این کتاب پس از اتمام نگارش مخزن الادویه و بنا به درخواست استاد نویسنده، میر محمدعلی حسینی، تألیف شده و به عنوان سومین جلد از مجموعه ارزشمند مجمع الجوامع در سه مجلد منتشر گردیده است. تاریخ آغاز نگارش این اثر طبق گفته مؤلف به سال ۱۱۹۵ قمری بازمیگردد.
این کتاب شامل یک مقدمه، دو مقاله و بخش ضمائم است. مقدمه دربردارنده چهار فصل بوده و به موضوعاتی همچون تعریف علم طب، هدف، موضوع، شرافت آن و همچنین توصیههایی برای طبیب و بیمار اختصاص دارد. مقاله اول از چهار رکن، و مقاله دوم از دو فن تشکیل شده است که هر یک خود شامل فصولی جداگانه میباشند.
بسیاری از مطالب ارائهشده در این کتاب برگرفته از دوران ابوعلی سینا به بعد هستند؛ اما ویژگی بارز کار مؤلف، پرداخت دقیق و جزئیتر به این موضوعات در مقایسه با پیشینیان است. هرچند این کتاب بیشتر نشاندهنده دقت و تحقیق مؤلف است تا تتبع او، اما تلاشهای پژوهشی وی نیز در اثر کاملاً مشهود بوده و قابل توجه است. ذکر نام بیش از صد طبیب برجسته از اقوام مختلف اعم از یونانی، عرب و فارس، از اسقلینوس تا معاصرینی همچون حکیم اکبر ارزانی، به همراه اشاره به بیش از چهل کتاب مشهور، بیانگر وسعت جستجوهای وی در حوزه علم پزشکی و اهمیت تألیف این کتاب محسوب میشود.