زندیه

زندیه. [ زَ دی ی ِ ] ( اِخ ) سلسله ای از پادشاهان ایران که از سال 1164 - 1209 هَ. ق. در بیشتر ممالک ایران سلطنت نمودند. اولین آنها کریم خان وکیل و واپسین لطفعلی خان. ( ناظم الاطباء ). سلسله ای از پادشاهان که مؤسس آن کریم خان زند بود. سلسله مزبور پس از قتل نادرشاه از 1162 -1209 هَ. ق. در فارس و افغان سلطنت کرد و بدست آقامحمدخان منقرض شد. افراد این سلسله از این قرارند:
1 - کریمخان. جلوس 1163 هَ. ق. / 1750 م.
2 - ابوالفتح. جلوس 1193 هَ. ق.
3 - علیمراد. جلوس 1193 هَ. ق.
4 - محمدعلی. جلوس 1193 هَ. ق.
5 - صادق. جلوس 1193 هَ. ق.
6 - علیمراد. جلوس 1196هَ. ق.
7 - جعفر. جلوس 1199 هَ. ق.
8 - لطفعلی. جلوس 1203 هَ. ق.
وی به سال 1209 هَ. ق. مقتول شد. در دوره کریم خان بیشتر شهرهایی که در قلمرو حکومت او بود معمور و آباد گردید و مخصوصاً شیراز پایتخت وی، بسیار باشکوه بود و بناهای زیبایی از قبیل ارگ کریمخان، بازار وکیل و مسجد وکیل در آنجا ساخته شد. از شاعران این دوره لطفعلی بیگ آذر، سیداحمد هاتف، سلیمان بیگدلی و صباحی نامبردارند. ( فرهنگ فارسی معین )... سلسله زندیه منسوب به زند که نام طایفه ای از الوارفیلی است و این طایفه در حدود قلعه پری از توابع ملایر سکونت داشته و مقارن فتنه افغان این طایفه در محل سکونت خود قدرتی یافتند. در اوائل دوره ٔقدرت نادرشاه، باباخان چاپِشلو با تدبیر، بر رؤسای این طایفه دست یافت و جمعی از آنها را کشت و بقیه را به خراسان کوچ داده در حدود ابیورد و درگز سکونت داد. بعد از قتل نادر طایفه زند تحت سرپرستی کریمخان از هرج و مرج ایام بعد از قتل نادر استفاده کرد و به دعوی سلطنت برخاست... ( از دائرة المعارف فارسی ). سلسله زندیه مدتی یعنی از 1163 - 1193 هَ. ق. / 1750 - 1879 م. بر تمام ایران به استثنای خراسان حکومت می کردند و این قسمت اخیر را شاهرخ افشاری با اینکه کور و پیر بود، تحت امر خود داشت. پس از مرگ کریمخان قریب دوازده سال بین آقامحمدخان قاجار و شاهزادگان زندیه زد و خورد بود و این کشمکش ها بالاخره به فتح آقامحمدخان منتهی گردید. ( طبقات سلاطین اسلام ص 230 ). رجوع به دائرة المعارف فارسی، کتاب کرد و پیوستگی نژادی او ص 9 و طبقات سلاطین اسلام ص 232 و 234 شود.