ژرف ساخت

کلمه‌ی «ژرف ساخت» در فارسی به معنای ساختار یا پایه‌های بنیادین یک پدیده، سیستم یا فرآیند است که تعیین‌کننده ویژگی‌ها و رفتار سطحی آن می‌باشد. این واژه در علوم زمین‌شناسی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و علوم انسانی کاربرد دارد و به بخش‌های اساسی و زیرین اشاره می‌کند که اساس و تداوم کل سیستم را شکل می‌دهند. در زمین‌شناسی، ژرف ساخت به ساختارهای عمیق زمین مانند گسل‌ها و چین‌خوردگی‌های عمیق پوسته زمین گفته می‌شود که بر شکل‌گیری سطح زمین اثرگذارند. در علوم اجتماعی، به الگوها، باورها و اصول اساسی جامعه اشاره دارد که رفتارها و نهادهای سطحی را تعیین می‌کنند. همچنین، در اصطلاح دستور زبان، ژرف ساخت به ساختی از جمله گفته می‌شود که تعیین‌کننده روابط معنایی و منطقی اجزای جمله است. این اصطلاح بر تفاوت بین عوامل سطحی و عوامل بنیادین تأکید دارد و نشان می‌دهد که تغییرات واقعی نیازمند توجه به ساختارهای عمیق است. از نظر معنایی، ژرف ساخت با مفاهیمی مانند ساختار بنیادی، پایه، اساس و زیرساخت هم‌معنی است.