در زیستشناسی مولکولی، بهویژه در حوزههای ژنشناسی و زیستفناوری، مجموعهای از پروتئینهای تخصصیافته وجود دارند که با تجمع و همکاری در کنار یکدیگر، ساختار پیچیدهای را تشکیل میدهند. این ساختار پروتئینی، که از آن بهعنوان همتافت یا کمپلکس یاد میشود، برای انجام فرآیندهای حیاتی سلول ضروری است. یکی از مهمترین و دقیقترین این فرآیندها، رونویسی ژنها است که طی آن اطلاعات رمزگذاریشده در دیانای به آرانای پیامرسان تبدیل میشود.
این همتافت پروتئینی که نقش محوری در آغاز رونویسی یک ژن خاص ایفا میکند، عمدتاً شامل آنزیم آرانای پلیمراز و مجموعهای از فاکتورهای رونویسی عمومی و اختصاصی است. فاکتورهای رونویسی با اتصال به توالیهای تنظیمی خاص در ناحیه پروموتور ژن، زمینه را برای جایگیری صحیح و پایدار آرانای پلیمراز فراهم میسازند. تجمع هماهنگ این مولکولها منجر به شکلگیری یک کمپلکس پیشآغازی کارآمد میشود که میتواند رونویسی را با دقت و بازدهی بالا آغاز نماید.
کاربرد و درک این مکانیسم در زیستفناوری بسیار حائز اهمیت است. با مهندسی و دستکاری در اجزای تشکیلدهنده این همتافت، بهویژه فاکتورهای رونویسی اختصاصی، میتوان سطح بیان ژنهای مورد نظر را در یک سیستم زیستی کنترل کرد. این توانایی، پایه و اساس بسیاری از فناوریهای نوین، از جمله تولید صنعتی پروتئینهای دارویی، ایجاد مدلهای بیماری و توسعه درمانهای هدفمند ژنتیکی را تشکیل میدهد.