دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] حفظ الصحه ناصری (ترجمه). حفظ الصحه ناصری تألیف محمد کاظم گیلانی مشهور به ملک الاطباء، که با تصحیح و تحقیق دکتر رسول چوپانی منتشر شده است. این اثر به امر ناصر الدین شاه قاجار به رشته تحریر درآمده است..
این کتاب دارای یک مقدمه، چهار مقاله و خاتمه است. مقدمه در سه فصل در تعریف و شرایط حفظ الصحه و تکلیف طبیب در این موضوع نگارش شده است. مقاله ها نیز هر یک مشتمل بر فصولی و ابوابی است.
نثر کتاب در خطبه و خاتمه به نثر مصنوع متکلف نگاشته شده است و سرشار از تفنن در الفاظ، و اطناب سخن از راه توصیف های پی در پی و آوردن امثال و اشعار پارسی و تازی و به کار بردن آرایه های برونی (صنایع لفظی) به ویژه سجع و جناس و ترصیع، و آرایه های درونی (صنایع معنوی) به ویژه وصف و تضمین و تلمیح و مبالغه است. اما نثر دیگر بخش های کتاب، نثر فنی مرسل (بینابین) است که گر چه واژه ها و عبارات فنی عربی بسیار در آن به کار رفته است، ولی آرایه های برونی و درونی آن چندان زیاد و پیچیده نیست که خواننده عادی دلزده شود یا معنای سخن را درنیابد. به هر روی چنین نثری اکنون دیگر معمول نیست و با آن که خوانندگان امروزی -به شرط آشنایی با واژگان تخصصی طب سنتی- در دریافت معنی به دشواری نمی افتند، ولی همچنان آن را از شیوه کنونی نوشتن، دور می یابند.
گذشته از آموزه های بهداشتی و پزشکی در کتاب حفظ الصحه، نقدها و نکوهش های بی پرده ملک الاطباء نشان دهنده بخشی از حیات اجتماعی طب ایرانی در واپسین دم رونق و کاربرد همگانی آن است؛ آن هم از زبان حکیمی که از راه نزدیکی با کانون قدرت سیاسی، چه بسا از چند و چون این طب در جامعه و زمان خود، آگاهی بیشتر و گسترده تری داشته است.
اکنون به بیان مطالب کتاب می پردازیم که به اختصار به این شرح است:
