انفتاح باب اجتهاد

ج - با آن اجتهادها و تكميل آن با آن بيعت، باب اجتهاد به روى آيندگان در مكتب خلفا بازشد. يعنى دو دسته در مكتب خلفا به راى خود در برابر كتاب خدا و سنت پيامبر صلىالله عليه و آله عمل كردند:

فقه در ميان شيعيان، در عرض ديگر علوم پيشرفت نموده و هرگز متوقف نبوده است. علاوهبر اين، فوايد باز بودن باب اجتهاد را به طور وضوح، در ميان شيعيان مشاهده مى كنيم؛ زيرا در تمام مواقع حساس، وقتى فقيهى از مردم خواسته است براى امرى قيام كنند،قيام صورت گرفته است براى آنكه مردم حكم او را حكم خدا ورسول صلّى اللّه عليه و آله تلقى نموده و به خواسته او جامهعمل پوشانيده اند.

در اواخر قرن هفتم هجرى، ابن تيميه (م: 728 ه‍.) از مكتب احمد بنحنبل، عليه همه فرقه هاى مسلمانان قيام كرد. او با اينكه مكتب خلفا باب اجتهاد اعلام كردهبود، خود را مجتهد مى دانست. (198)

حكومت عباسى اين چهار فقيه را به عنوان فقهاى مذهباهل سنت و جماعت كه تقليدشان براى هميشه ضرورت دارد به مردم معرفى كرد و مذهبفقهى آنان را رسميت داد. لذا اينجا بود كه باب اجتهاد را در چهار چوبه آرار فقهى اينفقيهان قرار دادند و در حقيقت باب اجتهاد را بستند، و چه بسا فقهاى مبرزى را كه آرافقهى شان مستدل تر مى نمود، در بوته بى توجهى قرار دادند. امروز سرتاسر دنياىتسنن مقلد دائمى اين چهار فقيه مى باشند.

البته بيان هر يك از اين امور مخصوصا با توجه به مفتوح بودن باب اجتهاد (اجتهاد بهمعنى استنباط احكام الهى از مدارك اسلامى ) نياز به بحث فراوانى دارد كه پرداختن به آنما را از هدف دور مى سازد، ولى با اينحال آنچه در اينجا به طور اشاره آورديم مى تواندپاسخگوى اشكال فوق باشد.

گناه شيعه اين است كه به پيروى از منطق و عقل، و الهام از قرآن و سنت، باب اجتهاد رامفتوح مى داند، و به فقه اسلام تحرك مى بخشد و مى گويد: چه دليلى دارد كه فهمقرآن و سنت را منحصر به چهارنفر كنيم، و همه مجبور باشند از آنها پيروى كنند؟!