دانشنامه اسلامی
احتیاط، از ماده «ح و ط» و به معنای صیانت و برگزیدن مطمئن ترین وجوه است. احتیاط گاه در عرف خاص، یعنی علم اصول فقه به کار رفته، که از آن با عنوان «اصل احتیاط» یاد می شود و به معنای مراقبت از تکالیف واقعی، اعم از وجوب و حرمت و پرهیز از پایمال شدن آن است.
مقتضای اصل احتیاط
مقتضای اصل احتیاط آن است که در مورد احتمال تکلیف به گونه ای عمل کنیم که یقین به فراغت ذمّه حاصل شود؛ گاه نیز در عرف عام به صورت گسترده به کار می رود. این معنای عام عبارت است از هوشیاری، مراقبت و دوراندیشی کامل و در همه امور که هدف از آن دفع ضرر و خطر احتمالی از خود یا دیگران است. حزم و دوراندیشی در کارها از اصول عقلایی است؛ به این معنا که عقلا در همه امور خویش از روش احتیاط بهره می گیرند تا از خطرهای احتمالی که مال، جان و آبروی آنان را تهدید می کند در امان باشند. اسلام نیز این سیره عقلا را تایید و پیروانش را در همه امور، اعم از فردی یا اجتماعی، دنیوی یا اُخروی به دقت و مراقبت ترغیب کرده است.
احتیاط به معنای عام
در قرآن زمینه هایی از احتیاط به معنای اعم (حزم و دور اندیشی) مطرح شده است:
← روابط اقتصادی و مالی
...
