استثنای اکثر به حالتی گفته می‌شود که از مجموعه‌ای از افراد یا مواردی که مشمول یک حکم هستند، بخش زیادی (یعنی بیش از نصف) از آن‌ها از حکم خارج شوند. به عبارت دیگر، وقتی بخواهیم قانون یا حکمی را روی گروهی اعمال کنیم، اگر بخش بیشتری از آن گروه با استثنا از شمول حکم خارج شوند، به آن «استثنای اکثر» گفته می‌شود.
این نوع استثنا با استثناهایی که تنها شامل کمتر از نصف یا دقیقاً نصف افراد هستند، متفاوت است. در استثنای اکثر، بخش بزرگتر گروه که از حکم خارج می‌شوند، از بخش باقی‌مانده بیشتر است و این مسئله باعث می‌شود اثر حکم روی تعداد کمتری از افراد باقی بماند. به همین دلیل، فهم درست آن در تحلیل احکام و اعمال قوانین اهمیت پیدا می‌کند.
در فقه و حقوق اسلامی، درباره جواز چنین استثنایی بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را مجاز می‌دانند و برخی محدودیت‌هایی برای آن قائل هستند. اما در مجموع، بیشتر صاحب‌نظران استثنای اکثر را قابل قبول می‌دانند، زیرا شواهدی در نصوص دینی وجود دارد که نشان می‌دهد امکان استثنا کردن بخش زیادی از مشمولان حکم در شرایط خاص، جایز است.
