علیرضا تبریزی

علیرضا عباسی معروف به علیرضا تبریزی، یکی از برجسته‌ترین خوشنویسان ایرانی دوره صفوی بود که به دستور شاه عباس صفوی لقب «شاهنواز خان» گرفت. او استاد تمام خطوط نسخ، ثلث و نستعلیق بود و شیوه‌ای خاص در نستعلیق داشت. علیرضا عباسی علاوه بر مهارت در خوشنویسی، در نقاشی نیز تبحر داشت و به عنوان رئیس کتابخانه سلطنتی صفوی فعالیت می‌کرد.

زندگینامه و فعالیت‌ها

سال‌های اولیه: وی ابتدا در تبریز شاگرد بزرگان خط بود و در زمان تصرف تبریز توسط عثمانی‌ها به قزوین مهاجرت کرد و در مسجد جامع قزوین به کتابت پرداخت. شهرت او از همین دوران آغاز شد.

خدمت دربار صفوی: با آغاز سلطنت شاه عباس، علیرضا وارد دربار شد و به خدمت سردار فرهاد خان درآمد. سپس شاه عباس او را به نزد خود فراخواند و در زمره ندیمان مخصوص شاه قرار گرفت. شاه عباس علاقه و محبت زیادی به او داشت، تا جایی که خود در روشنایی شمع به کتابت او کمک می‌کرد.

استاد و مربی: شاه عباس گروهی از خوشنویسان برجسته را زیر نظر علیرضا قرار داد تا خط ثلث را از او بیاموزند.

آثار مهم

کتابت کتیبه‌های سردر و گنبد مسجد شیخ لطف‌الله در اصفهان
کتیبه‌های سردر مسجد جامع عباسی (مسجد امام)
کتیبه‌های گنبد و ضریح حرم امام رضا (ع) در مشهد
قرآن بزرگ کتابخانه آستان قدس رضوی
کتیبه‌های متعدد در بناهای مهم دوره صفوی مانند مسجد مقصودبیک و عالی‌قاپو

زندگی شخصی و اخلاق: علیرضا عباسی به دلیل فضیلت اخلاقی، مهارت بی‌نظیر در خوشنویسی و وفاداری به شاه، از احترام و عزت خاصی برخوردار بود و لقب «شیخ الخطاطین» به او داده شد. همچنین گفته می‌شود که عمر طولانی داشته و تا اواخر سلطنت شاه صفی زنده بوده است.

شاگردان: از شاگردان مشهور او می‌توان عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی و محمد صالح امامی را نام برد.

شعر و هنر: علیرضا علاوه بر خوشنویسی، شعر نیز می‌گفت و در هنر نقاشی نیز مهارت داشت. گاهی با رضا عباسی نقاش معروف هم‌عصرش اشتباه گرفته شده است.

لغت نامه دهخدا

علیرضا تبریزی. [ ع َ رِ ت َ ] ( اِخ ) عباسی. نقاش و یا خطاط مشهور دوره صفویه در قرن یازدهم هجری. رجوع به عباسی ( علیرضا... ) و به علیرضا عباسی شود.

جملاتی از کلمه علیرضا تبریزی

تقرب علیرضا روز بروز پیش پادشاه افزونتر و به همین نسبت احترام وی نزد اطرافیان شاه بیشتر می‌شد اوحدی راجع به صادقی بیک در عرفات نوشته‌است (وی مدتی در خدمت شاه عباس به منصب کتابداری سرافراز بود تا زمانی‌که مولانا علیرضا تبریزی خوشنویس این امر را جبراً قهراً از دست او درآورد) صادقی بیک که در عهد شاه اسمعیل ثانی (۹۸۴–۹۸۵ ه‍.ق) داخل کتابخانه سلطنتی و در زمان پادشاهی شاه سلطان محمد (۹۸۵–۹۹۵ ه‍.ق) به منصب کتابداری (رئیس کتابخانه) سرافراز شده بود.