استکفا واژهای عربی و نسبتاً رسمی است که در زبان فارسی نیز بهکار میرود. ریشه آن از فعل «کَفى» بهمعنای «کفایت کردن» گرفته شده و با پیشوند «استـ» به معنای «خواستن کفایت» یا «درخواست بینیازی» میآید. در نتیجه، این کلمه بهطور کلی به معنای «درخواست معافیت از کاری» یا «خواستن برکناری از مسئولیت» است. این واژه بیشتر در متون اداری، تاریخی و حقوقی کاربرد دارد و معادل امروزی آن در زبان فارسی میتواند «درخواست استعفا» یا «درخواست کنارهگیری» باشد.
در متون تاریخی فارسی، بهویژه در دورههای قاجار و اوایل پهلوی، از این واژه برای اشاره به حالتی استفاده میشد که یک مقام دولتی یا کارمند عالیرتبه از پادشاه یا رئیس خود درخواست میکرد از وظیفهاش معاف شود. مثلاً در متون آن دوران میخوانیم: «وزیر مالیه از مقام خود استکفا نمود»؛ یعنی او از پادشاه خواست که او را از مسئولیتش برکنار کند. در این معنا، استکفا حالتی محترمانهتر و رسمیتر از استعفا داشته و نشاندهندهی حفظ ادب در برابر مقام بالاتر بوده است.
امروزه، این واژه کمتر در گفتار روزمره بهکار میرود و بیشتر در سبک رسمی، متون حقوقی یا تاریخی دیده میشود. با این حال، دانستن معنای آن به فهم متون ادبی و اداری قدیم کمک میکند. در واقع، اگر «استعفا» بیانگر کنارهگیری یکطرفه از سوی کارمند باشد، «استکفا» بیشتر درخواست موافقت برای کنارهگیری است. بنابراین، میتوان گفت این واژه شکلی مؤدبانهتر و سنتیتر از استعفا در فرهنگ اداری گذشته ایران بوده است.