اسفَرایِن یکی از شهرهای تاریخی و مشهور خراسان است که در گذشته از نواحی نیشابور به‌شمار می‌رفته و امروزه در جنوب کافرقلعه از توابع بجنورد قرار دارد. این شهر در مسیر جادهٔ نیشابور به جرجان واقع شده و به‌عنوان قصبه‌ای مستحکم در شمال شرق ایران شناخته می‌شده است. دربارهٔ وجه تسمیهٔ آن روایت‌های مختلفی وجود دارد؛ برخی بر این باورند که چون مردم این منطقه همواره سپر به دست داشتند، آن را «اسپرآئین» نامیدند که به مرور به اسفَرایِن تغییر یافت. همچنین گفته شده که نام پیشین آن «مهرجان» بوده و بنای آن را به اسفندیار نسبت داده‌اند.
اسفراین در طول تاریخ شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده است. این شهر در سال ۳۱ هجری قمری به دست عبدالله بن عدی، از سپاهیان اسلام، فتح شد و به قلمرو اسلامی پیوست. در ادوار مختلف، مورد هجوم و غارت طوایف گوناگون قرار گرفت و بارها ویران شد، اما هر بار دوباره احیا گردید. این منطقه به دلیل موقعیت کوهستانی و حاصلخیز، دارای آب‌وهوای معتدل و محصولات فراوانی از جمله انگور، میوه و غلات بوده است.
اسفراین مهد پرورش بسیاری از علما و اندیشمندان بزرگ در حوزهٔ علوم و ادبیات اسلامی بوده و شخصیت‌های برجسته‌ای همچون ابوحامد اسفراینی، یعقوب بن اسحاق اسفراینی و ابواسحاق اسفراینی را در دامان خود پرورانده است. این شهر با پیشینهٔ فرهنگی و تاریخی غنی، همواره به‌عنوان یکی از کانون‌های تمدن اسلامی در خراسان شناخته می‌شده و یادآور عصر شکوفایی علم و ادب در ایران است.
