کبوتربازی. [ ک َ ت َ ] ( حامص مرکب ) عمل کبوترباز. کار کبوترباز. در فرهنگ فارسی معین آمده است: کبوتر بازی در ایران به صورت فنی درآمده است، شامل شناسایی انواع کبوتران و عادات و شیوه پرواز و تربیت و تغذیه آنها و فریفتن کبوترهای دیگران و کشیدن آنها بخانه خود. کبوتربازی اصطلاحات خاصی دارد که بعضی مشترک همه نواحی و برخی مختص ناحیه ای خاص است. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به کبوترباز شود.
عمل کبوتر باز توضیح کبوتر بازی در ایران بصور فنی در آمده شامل شناسایی انواع کبوتر ان و عادات و شیو. پرواز و تربیت و تغذی. آنها و فریفتن کبوتر های دیگران و کشیدن آنها بخان. خود. کبوتر بازی اصطحات خاصی دارد که بعضی مشترک همه نواحی و برخی مختص ناحیه ای خاص است.
(در تداول: کَفتَربازی) عملِ پرورش و نگهداری و پراندن کبوتران، برای سرگرمی و تفریح. از فرمان رسمی «ممنوعیت کبوتربازی» صادره در دورۀ شاه عباس صفوی اول پیداست که این رسم در آن دوره به شکلی همه گیر رواج داشته است، اما گسترش بی سابقۀ آن، در میان اشراف زادگان و طبقات متوسط، به دورۀ فرمانروایی ناصرالدین شاه قاجار بازمی گردد. در منابع، از کسی با نام حاجی سرایدار یاد رفته است که شغل رسمیِ او پرورش و نگهداری هزاران کبوتر ناصرالدین شاه بوده است. به تبعیت از شاه، بسیاری از مشاهیر دورۀ ناصری به کبوتربازی روی آوردند. با گسترش کبوتربازی در میان طبقات متوسط و زیرینِ اجتماعی، رفته رفته مفردات لغو، تعبیرهای مصدری و تکیه کلام های خاص کبوتربازی شکل گرفت. کبوتران، بنابه رنگ بال وپر و دیگر ویژگی های اندامی نام گذاری شدند، شغل کبوترفروشی (← صعله) پدید آمد و از قِبَل آن کارگاه های تولید قفس و زمین های کشتِ ارزن، غذای اصلی کبوتران، رونق گرفتند. قراردادهایی مکتوب در دست است که نشان می دهد مسابقات کبوتربازی بسیار جدی برگزار می شده است. رفته رفته مشغلۀ کبوتربازی از حدود تفریحی آن درگذشت و به نوعی کشف و شهود بیمارگون بدل شد؛ این معنی از عنوان «عشق باز»، که به کبوتربازان پرحرارت گفته می شد، پیداست. مشهورترین و کمیاب ترین نوع کبوتر، در اصطلاح کبوتربازان، طوقی، با حلقه ای خاکستری، سیاه یا قهوه ای بر گرد گردنش، که در باورهای توده از نشانه های نحسی و بدشگونی است.
💡 تربیت کبوتر و کبوتربازی در دوران پس از اسلام در ایران و دیگر ممالک معمول بود و حتی کتابهایی دربارهٔ این جانور مفید و پُرثمر، تألیف شده است، که از آن جمله میتوان به کتاب تمائم الحمائم، تألیف محی الدین بن عبدالطاهر اشاره نمود.
💡 مدارک تاریخی نشان میدهند که در تمام دوران بعد از اسلام، کبوتربازی یکی از وسایل سرگرمی بوده و از این پرنده، غیر از نامهرسانی و تهیه کود و چلغوز، برای سرگرمی و استفاده از گوشت آن نیز بهرهبرداری میکردهاند. در همین ارتباط، شاردن در سفرنامه خود، از گودال لطفی در اصفهان، که پاتوق کبوتربازان حرفهای اصفهان و محل خرید و فروش کبوتران بوده نام برده و به توصیف وضعیت آن مکان پرداخته است.
💡 اما در بحث دینی، باید میان دو موضوع نگهداری از کبوتر و کبوتربازی، تفاوت قائل شد. کبوتربازی مقولهای جدای از نگهداری کبوتر است و حکمشان نیز متفاوت است. کبوتربازی اگرچه به خودی خود و بدون مزاحمت برای دیگران، اشکالی ندارد و حرمتی برایش ذکر نشده؛ اما استحبابی نیز ندارد. اما در مورد نگهداشتن کبوتر؛ از روایات بر میآید که نگهداشتن کبوتر مستحب بوده و دارای آثاری است.
