نر و مادگی

نَرمادِگی یا نَرومادِگی، اصطلاحی است که در زبان فارسی در دو حوزه‌ی متفاوت به کار می‌رود. در مفهوم اول، این واژه به صورت یک مصدر مرکب، به حالتِ نَر و ماده بودن یا ویژگیِ چیزی که دارای دو جزءِ مکملِ مؤنث و مذکر است، اشاره دارد. این معنا بیشتر در متون کهن و برای توصیف دوگانگی‌های مکمل در طبیعت یا امور انتزاعی به کار می‌رفته است. در حوزه‌ی پوشاک و البسه، نَرومادِگی به عنوان یک اسم مرکب، به نوع خاصی از دکمه یا قفل و بست اطلاق می‌شود که از دو قطعه‌ی جداگانه تشکیل شده است. یکی از این قطعات که به آن ماده گفته می‌شود، دارای حفره‌ای فرورفته در مرکز است و قطعه‌ی دیگر که نَر نامیده می‌شود، برآمدگی‌ای متناسب با آن حفره دارد. این دو بخش به صورت جداگانه بر روی لبه‌های لباس، کیف یا سایر وسایل دوخته یا نصب می‌شوند.

شیوه‌ی عملکرد این نوع دکمه بسیار ساده و در عین حال کاربردی است. هنگامی که دو قطعه در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و فشار مختصری بر آن‌ها وارد می‌آید، بخش برآمده‌ی قطعه‌ی نَر، به‌طور کامل درون فرورفتگی قطعه‌ی ماده قفل می‌شود و اتصالی محکم و مطمئن را ایجاد می‌نماید. این مکانیسم امروزه علاوه بر لباس، در ساخت انواع کیف، کفش، وسایل جانبی و حتی در صنایع مختلف به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لغت نامه دهخدا

نرومادگی. [ ن َ رُدَ / دِ ] ( حامص مرکب ) نرمادگی. نر و ماده بودن. نرو مایه بودن. || ( اِ مرکب ) نوعی از دکمه است از دو قطعه جداگانه یکی وسطش فرورفته است ( ماده ) و دیگری برآمده ( نر ). این دو قطعه را برابر هم بر لباس دوزند، چون روی هم نهاده فشار دهند قسمت برآمده در فرورفتگی قطعه ماده جای گرفته دکمه بسته شود.

فرهنگ فارسی

نر و ماده بودن نر و مایه بودن.

جمله سازی با نر و مادگی

تنبوشه گربه رو ضخامت ۱۲ تا ۱۵ و قطر دهانه ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر است که سر و ته آن‌ها را برای اینکه درون هم به شیوه نر و مادگی چِفت شوند به گونهٔ مخروطی می‌ساختند.