در اصطلاح شرعی، حایض به زنی گفته می‌شود که در حالت حیض (عادت ماهانه) قرار دارد. این وضعیت، فرآیندی طبیعی و فیزیولوژیکی در بدن زنان است که احکام و پیامدهای ویژه‌ای را در فقه اسلامی به همراه دارد. درک دقیق احکام مربوط به حیض برای زن ضروری است تا بتواند وظایف دینی خود را به درستی به جا آورد. حیض، جنبه‌ای طبیعی از زیست‌شناسی زنانه است که با ریزش دیواره رحم همراه بوده و به صورت چرخه‌ای اتفاق می‌افتد. مدت زمان و ویژگی‌های حیض ممکن است بین زنان مختلف و حتی در چرخه‌های متفاوت برای یک زن متغیر باشد؛ این موارد در تعیین وضعیت حقوقی حیض اهمیت دارند.
احکام و عبادات در دوران حیض
در ایام حیض، زنان عموماً از برخی تکالیف دینی که نیازمند طهارت شرعی هستند، معاف می‌باشند. از جمله این عبادات می‌توان به نمازهای یومیه، روزه در ماه رمضان و اعمال حج اشاره کرد. همچنین، روابط زناشویی در این دوره ممنوع است. با این حال، زنان همچنان موظف به انجام سایر اعمال عبادی مانند ذکر خداوند، دعا و قرائت قرآن از حفظ هستند. این معافیت‌ها به عنوان رحمتی از سوی خداوند تلقی می‌شوند که تغییرات جسمی و روحی زن در دوران حیض را در نظر می‌گیرند.
تعیین وضعیت حیض
تعیین زمان آغاز و پایان حیض، عمدتاً بر اساس تجربه شخصی زن و مشاهده علائم فیزیکی مرتبط با آن، مانند رنگ و کیفیت ترشحات، صورت می‌گیرد. در فقه اسلامی، دستورالعمل‌های دقیقی برای شناسایی علائم حیض، از جمله مدت زمان معمول و توقف خونریزی، ارائه شده است. پس از پایان یافتن دوره حیض، زن موظف است با انجام غسل، طهارت شرعی خود را بازیافته و عبادات واجب را از سر بگیرد. مراجعه به علمای آگاه دینی یا مطالعه متون معتبر فقهی می‌تواند در رفع ابهامات مربوط به موقعیت‌های خاص و تفاوت‌های فردی، راهگشا باشد.