ترشیز، که در متون کهن با نامهای طَریثیث یا ترشیش نیز از آن یاد شده است، شهرکی در منطقهی کوهستان نیشابور در خراسان بزرگ بوده است. این ناحیه، با کشتزارها و باغهای فراوان، از حاصلخیزی بسیاری برخوردار بود. نام عربی آن، طُریثیث، در واقع معرب شدهی ترشیز است و گفته میشود که اشاره به گیاهی شبیه به قارچ دارد. این منطقه زادگاه شمار زیادی از ادیبان و شاعران پارسیگو بوده و در کتابهای جغرافیایی و تاریخی قدیم، همچون حدودالعالم و معجم البلدان یاقوت حموی، به آن پرداخته شده است.
ولایت ترشیز در میانهی شهرهای مهم خراسان قرار داشت و فاصلهی آن تا این شهرها تقریباً یکسان بود. مرکز اداری این ناحیه در دورههایی از تاریخ، شهر سلطانیه نام داشت. این سرزمین از نظر موقعیت جغرافیایی، از شرق به مشهد مقدس، از جنوب به طبس، از غرب به تربت حیدریه و از شمال به نیشابور محدود میشد. ترشیز به داشتن قناتهای متعدد، آبوهوای مطبوع و به ویژه میوههای مرغوب و لطیف شهرت داشت که کیفیت آنها در کمتر جایی یافت میشد.
بر پایهی روایتهای اساطیری و تاریخی، قدمت آن به دوران باستان میرسد و برخی آن را از بناهای گشتاسب پادشاه، همعصر زردشت، میدانند. حتی در اشعار کهن، به کاشت سرو افسانهای کشمر در این منطقه اشاره شده است. این ناحیه که امروزه با نام کاشمر شناخته میشود، در طول تاریخ، شاهد رویدادهای مهمی بوده و در متون معتبری مانند تاریخ بیهقی، لبابالالباب و نزهةالقلوب از آن یاد شده است.
