دوبیتی قالبی در شعر فارسی است که شامل چهار مصراع میباشد و باید حتماً بر وزن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل یا فعولن تنظیم شود. در این قالب، دو مصراع اول با مصراع چهارم هم قافیه هستند. به اعتقاد ملک الشعرای بهار، وزن دوبیتی از اوزان پیش از اسلام در ایران به شمار میآید و آثار منظوم ایرانی که ریشه در دوران پیش از اسلام دارند، مانند شاهنامۀ مسعودی مروزی و ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، این نظر را تأیید میکنند. این مفهوم به دلیل وزن سادهاش به راحتی در حافظه مینشیند و معمولاً مضامین سادهای دارد که در آن تشبیهات و استعارههای پیچیده کمتر دیده میشود. این سادگی باعث میشود که برخی شاعران به گویش و لهجه خود یا با زبان محاورهای بسرایند. مشهورترین آن ها زبان فارسی به باباطاهر عریان همدانی نسبت داده میشود و دوبیتیهای فایز دشتستانی نیز شهرت دارند. در میان شاعران معاصر، سیاوش کسرایی، مهدی اخوان ثالث و ه. ا. سایه نیز دوبیتیهای معروفی دارند.
دوبیتی
لغت نامه دهخدا
دوبیتی. [ دُ ب َ / ب ِ ] ( ص نسبی، اِ مرکب ) ( اصطلاح عروضی ) مثنات. مثنی. ( السامی فی الاسامی ). مثناة. ( زمخشری ). رباعی. ( یادداشت مؤلف ). ترانه. ( صحاح الفرس ) ( فرهنگ اسدی ). رباعی، چه به اصطلاح عروض دو بیت مربع را گویند و چون مجموع آن به منزله چهار بیت است آن را رباعی و نیز دوبیتی گفته اند و تصریع بیت اول ضرورت است و اگر مصراع سوم مقتفی باشد آن را مصرع نامند وگرنه خصی. ( از ناظم الاطباء ). شعری دارای دو بیت یا چهار مصراع که مصراعهای اول و دوم و چهارم با هم مقتفی هستند. فرق آن با رباعی این است که وزن آن با وزن رباعی ( لاحول ولاقوة الا باﷲ ) فرق دارد. دوبیتی مانند رباعی است جز اینکه وزنش مطابق با «مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل » است. مانند دوبیتی های باباطاهر عریان که به لهجه محلی و بسیار مشهور است. ( از جمله این دوبیتی ها )
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
ویکی واژه
یکی از گوشههای چهارگاه.
جملاتی از کلمه دوبیتی
وین دوبیتی زبان حالش گفت زین سبب اختلال میدارد
اندر دهنی که بود تسبیح شعر است و دوبیتی و ترانه
دوبیتی کنم وام از آن کس که روحش به جز در هوای حسین پر نمی زد