نظریه به معنای بیان مختصر، منطقی و خردمندانه‌ای است که از تفکر درباره یک پدیده به دست می‌آید یا نتیجه چنین تفکری است. این نوع اندیشیدن معمولاً با فرآیندهایی مانند مطالعه، مشاهده یا تحقیق همراه است. نظریه‌ها می‌توانند علمی یا غیرعلمی یا به میزان کمتری تحت تأثیر علم باشند. هدف یک نظریه، بسته به زمینه و موضوع، ممکن است شامل ارائه توضیحات کلی درباره نحوه عملکرد طبیعت باشد. واژه تئوری ریشه در یونان باستان دارد، اما در کاربردهای مدرن، معانی جدید و مرتبطی به خود گرفته است. در علم معاصر، این اصطلاح به نظریه علمی اشاره دارد که توضیحی تأییدشده از طبیعت است و از طریق روش علمی به دست آمده و همواره معیارهای لازم برای علم مدرن را برآورده می‌کند.
نظریه
لغت نامه دهخدا
نظریه. [ ن َ ظَ ری ی ِ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان پائین ولایت بخش فریمان شهرستان مشهد. در 82هزارگزی شمال شرقی فریمان، در دامنه معتدل هوائی واقع است و 318 نفر سکنه دارد. آبش از قنات تأمین می شود. محصولش غلات و شغل اهالی زراعت است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9 ).
نظریه. [ ن َ ظَ ری ی َ / ی ِ ] ( از ع، اِ ) عقیده. حدس. ( فرهنگ فارسی معین ). نظریه به معنی اخیر متداول شده و جمع آن را «نظریات » آرند، مانند نشریه، نشریات. اما چون این کلمه در عربی فصیح بدین معنی نیامده، بعض معاصران از استعمال این مفردو جمع آن خودداری کنند و به جای آن دو «نظره » و «نظرات » را به کار می برند، ماننده: نشره، نشرات. ولی از یک سو دو کلمه اخیر در عربی به معانی دیگری به کار میروند، و از سوی دیگر نظریه و نظریات جای خود را در زبان های عربی و فارسی باز کرده اند. مرحوم قزوینی نیز استعمال این دو را جایز میدانستند بدین اعتبار که «نظری » منسوب است به نظر و - َة وحدت به آخر آن ملحق شده و قیاساً صحیح است. ( از فرهنگ فارسی معین ).
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. رٲی، اندیشه، عقیده.
۳. تئوری.
۴. حدس، گمان.
فرهنگ فارسی
۱ - (صفت ) مونث نظری. ۲ - (اسم ) عقیده حدس. توضیح نظریه بمعنی اخیر متداول شده و جمع آنرا [نظریات] آرند (نشریهنشریات ) اما چون این کلمه در عربی فصیح بدین معنی نیامده بعض معاصران از استعمال این مفرد و جمع آن خودداری کنند و بجای آن دو [نظره ] و [ نظرات ] را بکار میبرند ولی از یک سو دو کلمه اخیر در عربی بمعانی دیگری بکار میروند و از سوی دیگر نظریه و نظریات جای خود را در زبان های عربی و فارسی باز کرده اند. مرحوم قزوینی نیز استعمال این دو را جایز میدانستند بدین اعتبار که [نظری] منسوب است به نظر و - ه وحدت باخر آن ملحق شده و قیاسا صحیح است و نظریات هم قیاسا جمع نظریه میشود.این کلمه و جمع آن در فرهنگهای معاصر عربی هم وارد شده. ۱ - ( مصدر ) برشته کشیدن جواهر. ۲ - ترتیب دادن آراستن. ۳ - شعرگفتن. ۴ - (اسم ) برشته کشی جواهر. ۵ - ترتیب آرایش. ۶ - شعر گویی: چون زبان به نظم اشعار میگشود عادلی تخلص میکرد. ۷ - ( اسم ) گفتار موزون کلام منظوم: خطه سخن را نیز منقسم گردانید بدو قسم: یکی نظم و یکی نثر. توضیح اساسا بین نظم و شعر فرقی است ولی نظم بمعنی شعر هم بکار میرود: زمن بحضرت آصف که میبرد پیغام که یاد گیر دو مصرع زمن بنظم دری. ( حافظ.۳۱۵ ) یا به نظم در آوردن. بصورت کلام منظوم در آوردن شعر کردن: رودکی را فرمود تا بنظم آورد ( کلیله و دمنه را ). یا لباس نظم پوشانیدن. بنظم در آوردن: و این ابیات را لباس نظم پوشانید. ۸ - سازمان تشکیلات: [ نظم جدید ]. یا نظم طبیعی. انتقال از موضوع مطلوب است بحد اوسط و از آن بمجهول تا نتیجه لازم حاصل آید و این ترتیب در شکل اول جاری است.
دهی است از دهستان پائین ولایت بخش فریمان شهرستان مشهد ٠ در ۸۲ هزار گزی شمال شرقی فریمان در دامن. معتدل هوائی واقع است ٠ آبش از قنات محصولش غلات شغل اهالی زراعت است ٠
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
در علم مدرن و دوران نو، منظور از اصطلاح «نظریه»، نظریهٔ علمی است. نظریهٔ علمی شرح و توضیحی تأییدشده از طبیعت است که از روش علمی حاصل شده و همواره معیارهای مورد نیاز علم مدرن را برآورده می کند. این معیارها شامل
۱ - نقد
۲ - تأیید
۳ - رد علمی
می باشند بدین جهت است که چنین تئوری ها یا نظریه هایی، باید به گونه ای باشند که آزمون های علمی همواره قادر باشند آن ها را از نظر تجربی، پشتیبانی یا نقض کنند ( تأیید یا رد کنند ). نظریه های علمی، معتبرترین و دقیق ترین و جامع ترین بخش های دانسته های علمی می باشند خصوصاً در قیاس با تصور عامهٔ مردم و استفادهٔ آن ها از معنای واژهٔ «نظریه» که آن را امری غیرقابل اثبات یا اثبات نشده یا حدس یا گمان می پندارند ( و حتی بعضاً به اشتباه تصور می کنند که نظریهٔ علمی همان فرضیهٔ علمی است که پیشرفت کرده و تبدیل به نظریه شده است ) نظریات علمی با فرضیات علمی و نیز قوانین علمی تفاوت دارند. فرضیه ها حدس های منطقی ای هستند که به روش تجربی قابل آزمایش اند و قوانین علمی گزارش های توصیفی دربارهٔ چگونگی عملکرد طبیعت در یک محدوده و تحت شرایط خاصی هستند. پس نظریه با فرضیه یکسان نیست. نظریه چارچوبی توضیح دهنده برای یک مشاهده فراهم می آورد و با فرض صحت آن توضیحات، فرضیه های محتملی از پی اش می آیند که می توان آزمودشان و به صحت یا سقم نظریه پی برد. نظریات علمی به جای دستیافتن به هدف و نتیجه ای، ما را به سوی مسیر و چارچوب کشف شواهد و حقایق علمی راهنمایی می کنند؛ و بعضاً خالی از مقادیر و بدون کمیت ها هستند. : 131 . : 46
دانشنامه آزاد فارسی
در علم، مجموعه ای از تصورات، مفاهیم، اصول یا روش ها برای توضیح و تبیین گروه پُرشماری از واقعیات مشاهده شده. نظریۀ نسبیت، نظریۀ کوانتومی، نظریۀ تکامل، و نظریۀ زمین ساختِ صفحه ای ازجمله نظریه های علمی اند.
ویکی واژه
رأی، عقیده،
نظریات.
جمله سازی با نظریه
ازان خوش منظریها در گذشتم برین صورت که دیدی مسخ گشتم
رحم است بر آن کس که ز کوته نظریها بر عاقبت خویش نظر هیچ ندارد