مایع، یکی از حالتهای ماده است که ویژگیهای فیزیکی منحصر به فردی دارد و آن را از سایر حالتها متمایز میکند. در حال حاضر، هفت حالت شناخته شده برای ماده وجود دارد که شامل جامد، مایع، گاز، پلاسما، نوترونی، چگالش بوز-اینشتین و چگال فرمیونی میشوند. مایعات موادی هستند که ذرات تشکیلدهنده آنها، اعم از اتمها و مولکولها، قابلیت حرکت و جابهجایی دارند. این خاصیت اجازه میدهد تا بر خلاف جامدات که ساختار کریستالی یا آمورف ثابتی دارند، شکل معینی نداشته باشند و به شکل ظرفی که در آن قرار میگیرند، درآیند.
علیرغم عدم برخورداری از شکل ثابت، مایعات دارای حجم ثابتی هستند. این ویژگی، دلیل اصلی اندازهگیری آن بر اساس واحد حجم است. به عبارت دیگر، تغییر شکل مایع تأثیری بر میزان فضای اشغالشده توسط آن ندارد. علاوه بر این، قابلیت جریان یافتن دارند و میتوانند به راحتی از محفظهای به محفظه دیگر منتقل شوند. یکی دیگر از خصوصیات مهم مایعات، توانایی آنها در توزیع یکنواخت فشار در تمام سطوح یک ظرف در بسته است. این خاصیت به دلیل ماهیت پیوندهای بینمولکولی در مایعات است که اجازه حرکت ذرات را میدهد اما در عین حال آنها را در کنار یکدیگر نگه میدارد.
تفاوتهای ساختاری و فیزیکی با گازها و جامدات
در مقایسه با جامدات، نیروهای بینمولکولی ضعیفتر هستند که امکان حرکت نسبی ذرات را فراهم میآورد؛ اما این نیروها به قدری قوی هستند که ذرات را در کنار هم نگه داشته و مانع از پراکندگی کامل آنها میشوند. این امر به آن حجم ثابتی میدهد و آنها را از گازها متمایز میکند. در گازها، ذرات به طور مستقل و با حداقل نیروهای بینمولکولی حرکت میکنند و فضای موجود را به طور کامل اشغال میکنند. به همین دلیل، برخلاف گازها که قابلیت فشردهسازی بالایی دارند، تقریباً تراکمناپذیر هستند، چرا که فاصله بین ذرات در حالت مایع قابل تغییر چشمگیری نیست. این تفاوتهای بنیادین در ساختار و رفتار ذرات، را به حالتی مهم و پرکاربرد در طبیعت و صنعت تبدیل کرده است.