مارمولک، جانوری خزنده است که بدنش با پولک‌های شاخی پوشانده شده و دارای دو جفت پا برای حرکت می‌باشد. این موجود به دلیل ویژگی‌های خاصش، به عنوان نماد زیرکی و فریبندگی در زبان فارسی نیز شناخته میشود. در واقع، این واژه به نوعی به افرادی اطلاق میشود که به طرز خاصی زیرک و باهوش هستند، اما در عین حال ممکن است در کارهای خود به شیوه‌ای غیرمستقیم و فریبنده عمل کنند. این تشابه نه تنها در ویژگی‌های ظاهری این جانور بلکه در رفتارهای پیچیده آن نیز نمایان است. به این ترتیب، به عنوان نماد فردی با ذکاوت و در عین حال محتاط و زیرک، در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارد.
مارمولک
لغت نامه دهخدا
مارمولک از حشرات و کرمها تغذیه می کند و بهیچوجه اذیت و آزاری برای انسان ندارد و از این جهت حیوان مفیدی است. مارمولک زمستانها در شکاف دیوارها و زیرتخته سنگها می خوابد و با شروع گرما بیدار می شود و به فعالیت می پردازد. مارمولک اقسام مختلف دارد و گونه ای از آن که به نام سوسمار کویر موسوم است، ممکن است طولش تا2 متر هم برسد و آن در اصطلاح ساکنان نواحی کویر به بزغاله مار موسوم است. بزغاله مار در اماکن باتلاقی ورودخانه ها نیز می زید و از تمام حیوانات کوچکتر از خود تغذیه می کند و در رودخانه بآسانی شنا می کند و از درختها نیز بسهولت بالا می رود و تخم پرندگان و جوجه های آنها را می خورد. رویهم رفته حیوان موذی و خطرناکی است. ( فرهنگ فارسی معین ).
- مارمولک باغی؛ یکی از گونه های مارمولک که جزو گروه گوشتی زبانان است و درنواحی گرم آفریقا و آمریکا و آسیا یافت می شود. این جانور با انسان زود مأنوس می گردد و چون از حشرات تغذیه می کند، حیوان مفیدی است. بوسیله کشتیهایی که ازشمال آفریقا به اروپا می روند این جانور به اروپا نیز راه یافته است. سام ابرص. ( فرهنگ فارسی معین ).
|| به مجاز، محیل. مکار. گربز. سخت محیل و مکار. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
- مثل مارمولک بودن؛ سخت محیل و گربز بودن. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
|| به مجاز، زن خردجثه لاغر و مکار. باریک اندام محیل. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). و رجوع به مارمورک شود.
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. [عامیانه، مجاز] مکار، حیله گر.
۳. (صفت ) [عامیانه، مجاز] لاغر.
فرهنگ فارسی
(اسم ) جانوری است از رد. خزندگان و از راست. سوسماران و از گروه شکافی زبانان که در هم. مناطق معتدل و سرد اروپا و آسیا وافریقا فراوان است. این جانور بسیار چابک است و در حدود ۲٠ گونه از آن شناخته شده که اکثر در مناطق بیابانی ولم یزرع و یا کوهستانی میزیند گونه ای از آنها در منازل دیده میشود که به سوسمار خانگی یا لپاسو ( کلپاسه ) مشهوراست. مارمولک از حشرات و کرمها تغذیه میکند و بهیچوجه اذیت و آزاری برای انسان ندارد و از این جهت حیوان مفیدی است. مارمولک اقسام مختلف دارد و گونه ای از آن که بنام سوسمار کویر موسوم است ممکنست طولش تا ۲ متر هم برسد و آن در اصطلاح ساکنان نواحی کویر به بزغاله مار موسوم است چلپاسه کلپاسه کرباسو کلباسو کلپاسو کلبسو کربسو چلپاسو گلموژ مارمولک مارملوکک. توضیح مارمولک زمستان را در شکاف دیوارها و زیر تخته سنگها میخوابد وبا شروع گرما بیدار میشود و بفعالیت میپردازد. بزغاله مار در اماکن باتلاقی و رودخانه ها نیز میزید و از تمام حیوانات کوچکتر از خود تغذیه مینماید و در رودخانه باسانی شنا میکند و از درختها نیزبسهولت بالامیرود و تخم پرندگان و جوجه های آنها را میخورد. رویهمرفته حیوان موذی و خطرناکی است. یا مارمولک باغی. یکی از گونه های مارمولک که جزو گروه گوشتی زبانان است و درنواحی گرم افریقا و آمریکا و آسیا یافت میشود. این جانور با انسان زود مانوس میگردد و چون از حشرات تغذیه میکند حیوان مفیدی است. بوسیل. کشتی هایی که از شمال افریقا باروپا میروند این جانورباروپا نیز راه یافته است. سام ابرص.
دانشنامه عمومی
مارمولک ها یا مارمولک سانیان ( زیرراسته Lacertilia ) گروه بسیار بزرگی از خزندگان از راستهٔ پولک داران است که شامل بیش از ۶۰۰۰ گونه خزنده هستند. مارمولک ها در سرتاسر کرهٔ زمین جز قطب جنوب و قطب شمال پراکنده هستند. اکثر مارمولک ها چهار اندام حرکتی، گوش های خارجی و یک دُم دارند. مارمولک ها دید پیشرفته ای دارند و قادرند رنگ ها را ببینند، همچنین دارای حس بویایی قدرتمندی نیز هستند.
بیشتر مارمولک ها گوشت خوار هستند. مارمولک های کوچک، عموماً از حشرات تغذیه می کنند و انواع بزرگ تر مانند اژدهای کومودو، می توانند از پستاندارانی به بزرگی گاومیش، تغذیه کنند.
مارمولک ها جهت حفاظت از خود در مقابل جانوران شکارچی روش ها و ابزارهای متنوعی مانند زهر، استتار و خودوابری به معنای جداکردن عمدی دم خود در مواجهه با خطر، به کار می برند. روز جهانی مارمولک در نیم کره شمالی، ۴ فوریه و نیم کره جنوبی ۱۴ اوت است.
ویکی واژه
جانوری است خزنده که پوستش از پولک‌های شاخی پوشیده شده
دارای دو زوج اندام حرکتی است، چلپاسه.
کنایه: از آدم زیرک و آب زیرکاه.
جملاتی از کلمه مارمولک
اتاق قرمز،مارمولک سیاه،شکار و تاریکی و جنایات مرموز دکتر مِرا نام این اثار هستند.
انواع مارها و مارمولک‌ها زمستانها بر روی زمین‌های خشک و جاده‌های منطقه آفتاب می‌گیرند اما در تابستان‌ها دیده نمی‌شوند.
گونه ای از مارمولک، لیست مارمولک‌های آنولیس نام او است.
