شهید

شهید. [ ش َ ] ( ع ص، اِ ) کشته در راه خدا. ( ترجمان البلاغه ) ( دهار ) ( مهذب الاسماء ). کشته شده در راه خدا. آنکه به شهادت دست یافته بود در راه خدا. کشته شده بی قصاص و دیت. ( یادداشت مؤلف ). کشته شده در راه خدای بدان جهت که ملائک رحمت او را حاضر شوند یا آنکه اﷲ تعالی و فرشتگان او شاهدند ازبرای او ببهشت یا آنکه او از جمله آن کسانی است که شاهدی از آنها طلب کرده خواهد شد در روز قیامت بر امتهای گذشته، یا آنکه افتاده است بر شاهدة، یعنی زمین یا آنکه زنده و حاضر است نزد پروردگار خدای را. ج، شهداء. ( از منتهی الارب ) ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). کسی که در راه خدا و در راه خدمت بمدینه کشته شده باشد. ( ناظم الاطباء ). کشته شده بی گناه یا در راه خدا. ( غیاث اللغات ) 

(در لغت به معنای شاهدی که حضوری آگاهانه در واقعه ای داشته باشد) در اصطلاح فقهی و ادبی و تاریخی اسلام کسی را گویند که هنگام جهاد در راه خدا به دست مخالفان کشته شده باشد. همچنین شهید از اسماء حسنای خداوند است که هفده بار در قرآن به معنی گواه (و نه فقط با همین لفظ) آمده است. در سبب نام گذاری کشتۀ راه خدا به شهید گفته اند، از این جهت که به خون خود بر ایمان خویش شهادت می دهد، یا جانبازی خود را گواه و شاهد ایمانش می گیرد. مقام و منزلت شهید در اسلام بسی والاست، در قرآن کریم تأکید شده که کشته شدگان در راه خدا زنده اند و نزد خداوند روزی می خورند (آل عمران، ۱۶۹).

[ویکی فقه] کشته راه خدا در جهاد با دشمنان را شهید گویند. از عنوان یاد شده در بابهای طهارت، حج و جهاد سخن گفته اند.
شهید- که در فقه موضوع احکامی خاص همچون بی نیازی از غسل و کفن قرار گرفته- عبارت است از کسی که در جهاد با کافران یا باغیان در میدان جنگ کشته شود، به شرط آنکه جنگ با اذن پیامبر صلّی اللَّه علیه وآله یا امام علیه السّلام و یا نایب خاص ایشان باشد.
آیا بر کسی که در عصر غیبت یا در زمان حضور و عدم امکان اذن گرفتن از معصوم علیه السّلام در جهاد دفاعی (دفاع از اسلام و مسلمانان) کشته شده، احکام شهید بار می شود یا نه؟ مسئله اختلافی است. گروهی از فقها بر کشته در جهاد دفاعی نیز احکام شهید را جاری دانسته اند. درمقابل گروهی دیگر، تنها قسم نخست را مشمول احکام شهید دانسته اند؛ بلکه این قول به مشهور نسبت داده شده است. شهید، علاوه بر اطلاق یاد شده، اطلاق دیگری نیز دارد که برخی از آن به «اطلاق تنزیلی» و یا شهید به حسب اجر و ثواب تعبیر کرده اند. شهید در این اطلاق- که ریشه در روایات دارد- بر فردی که در راه حفظ جان، مال یا ناموس خود در برابر دشمن مهاجم کشته می شود، اطلاق می گردد؛ چنان که بر فردی هم که با مرگ سخت فوت می کند، همچون زنی که بر اثر زایمان می میرد یا کسی که غرق می شود و یا زیر آوار می ماند، شهید اطلاق شده است؛ لیکن احکام شهید بر این افراد جاری نمی شود و تنها در اجر و ثواب با شهدا شریک اند.