زره

زره. [ زَ رِه ْ / زِ رِه ْ ] ( اِ )... جامه ای باشد که از حلقه های آهنین ترتیب داده اند و در روزهای جنگ پوشند. ( برهان ) ( از ناظم الاطباء ). پوششی است مانند جوشن و خفتان از تصنعات داود نبی علیه السلام برای حفظ بدن از رسیدن حربه جنگ مانند تیر و شمشیر و نیزه... و شعرا زلف پرحلقه خوبان را به زره تشبیه می نمایند... ( انجمن آرا ) ( آنندراج ).جامه جنگی دارای آستین کوتاه و مرکب از حلقه های ریز فولادی و آن را بهنگام جنگ بر روی لباسهای دیگر می پوشیدند. ( فرهنگ فارسی معین ). بافته ای از مفتول آهن، بر خلاف جوشن که غیبه غیبه است. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). نیم تنه ای است که در قدیم الایام در بر می کردند واز گردن تا کمر می پوشاند. کتاب نحمیا 4:16 کتاب ایوب 41:26. و آن را از ماده سخت و ضخیم یا از کتان توبر تو و یا از فلس های برنجی و رویهم گذارده میخ می کردند و همچو ماهی بنظر می رسید و یا از حلقه های کوچک آهنی که با یکدیگر جفت کرده بودند، می ساختند. سفر خروج 28:32 و 39:23. ( قاموس کتاب مقدس ). درع. لبوس. لامه. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). علماء. غلیلة. سرد.کافر. جبه. نجث. نفیذه. ( منتهی الارب ). پهلوی «زره »، پازند «زره »، برابر اوستایی «زراذَه ». ارمنی دخیل «زراه - ک »، آرامی دخیل «زراد» و زَرَد عربی از آن مأخوذ است. کردی «زیری « » زیرخ » ( زره )، افغانی ( زیره )، بلوچی «زیریه »، استی «زغر» ( زره )... ( حاشیه برهان چ معین ): و از ناحیت ( غور ) برده و زره و جوشن و سلاحهای نیکو افتد. ( حدود العالم ).

زِرِه
پوشش محافظ بدن جنگاوران در جنگ و نبرد. زره های اولیه را از پوست و چرم حیوانات می ساختند، با رواج صنعت فلزکاری و پیشرفت فنون، ساختن زره فلزی در دنیای متمدن قدیم رایج شد. زره ژاپنی در قرون میانه بندبند و مفصل دار و از جنس آهن، چرم و ابریشم بود. در اروپا، بعد از سقوط امپراتوری روم، زره کوچک زنجیری می پوشیدند، اما از قرن ۱۳م زره صفحه ای به شکل تکه هایی برای محافظت از بدن رایج شد که با تکامل آن در قرن ۱۵م سرتاپای جنگجو را می پوشانید. در ایران باستان نیز نخست از پوست و چرم به مثابه زره استفاده می شد، که در شاهنامه نماد آن خفتان «ببر بیان» رستم است. امّا در عهد ساسانی زره فلزی معمول شد، که مرکب از حلقه های ریز فولادی بود و از گردن تا کمر را می پوشاند. زره و جوشن غور در قدیم معروفیت داشت. گژاگند (یا قزاکند) هم پوششی بود جنگی که مانند نیم تنه ای آکنده از خرده های رشته های ابریشم بر تن می کردند. قدما داود نبی را مخترع زره می دانستند، ازجمله طبری می گوید «خدای تعالی آهن را فرمانبردار وی کرد تا در دست وی همچون خمیر و همچون موم شد و جبرئیل را به فرمود تا وی را زره گری بیاموخت». در ایران سازندۀ زره را زره گر و زره باف می نامیدند. جلیقۀ ضد گلوله که امروزه در ارتش ها و پلیس کشورها متداول است، نوع تکامل یافتۀ زره انفرادی است. با اختراع سلاح های آتشین استفاده از زره منسوخ شد و آلیاژهای محکم ضدگلوله برای حفاظت از خودروها، شناورها و هواپیما های جنگی به کار گرفته شد. تانک ها و زره پوش ها (نفربر زرهی) مجهز به این نوع زره اند.
زره (شاهنامه). زِرِه (شاهنامه)
در شاهنامه، پدر گُرُوی، جنگجوی تورانی. در شاهنامه از خود زره گزارشی نمی آید، هر چه هست دربارۀ پسرش گُرُوی است که کشندۀ سیاوش است.