پایتخت عربستان سعودی، در بخش مرکزی شرقی کشور و در شمال شرقی مکه، در یک واحه بیابانی قرار دارد. بر اساس آمار سال ۱۹۹۴، جمعیت این شهر به ۳,۷۲۴,۱۰۰ نفر می‌رسد. ریاض از طریق راه آهن به شهر دَمّام، که در ۴۵۰ کیلومتری خلیج فارس واقع شده، متصل است. این شهر در گذشته به عنوان تختگاه نجد و شهری محصور در بارو شناخته میشد. در سال ۱۸۲۴، ریاض به عنوان مرکز دودمان عبدالعزیز بن سعود، نخستین پادشاه عربستان سعودی، انتخاب شد و از اوایل قرن ۱۹ به مرکز فرقۀ وهابی تبدیل گردید. در سال ۱۹۳۲، ریاض به عنوان پایتخت عربستان سعودی معرفی شد. با کشف و استخراج نفت در دهه ۱۹۵۰، ساختار قدیمی شهر تخریب و یک شهر جدید بنا شد. ریاض اکنون دارای پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی و صنایع مختلف است و به عنوان یک مرکز تجاری، اداری، آموزشی و فرهنگی شناخته می‌شود. این شهر با فرودگاه مدرن، راه آهن و بزرگراه‌ها به دیگر نقاط عربستان و جهان متصل است. همچنین، در این شهر یک کاخ سلطنتی بزرگ و یک دانشگاه اسلامی که در سال ۱۹۵۰ تأسیس شده، وجود دارد. در گذشته، اکثر ساکنان آن مسلمانان وهابی بودند، اما امروزه این شهر به یک مرکز بین‌المللی تبدیل شده است.
ریاض
لغت نامه دهخدا
ریاض. ( ع اِ ) ج ِ رَوضَة. ( دهار ) ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) ( ناظم الاطباء ). ج ِ روضة به معنی مرغزار، به تبدیل «و» به «ی » به جهت کسره ماقبل، و فارسیان به معنی مفرد استعمال نمایند، مانند ملائک و مشایخ و عجایب و این از تصرفات فارسیان است. ( آنندراج ) ( از غیاث اللغات ). رجوع به روضة شود. || باغ و بوستان. ( ناظم الاطباء ): اکنون در ریاض امن و... می چرد. ( کلیله و دمنه ).
ز خشک آخور خذلان برست خاقانی
که در ریاض محمد چرید کشت رضا.خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 14 ).رعایای آن بقعه را در ریاض امن و جنان امان بداشت. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 396 ).
کشته ای خر کره ام را در ریاض
که مبادت بسط هرگز انقباض.مولوی.پهلوی تن ضعیف بود پشت دل قوی
صیدی که در ریاض ریاضت کند چرا.سعدی.در خزان هم گلش از باد نریزد صائب
هر ریاضی که در او مرغ خوش الحانی هست.صائب ( از آنندراج ).ز صد ریاض یکی چون ریاض کوی تو نیست
نمی رسد به ریاض بهشت هیچ ریاض.آصفی ( از آنندراج ).- رشک ریاض ارم؛ یعنی رشک باغ ارم. ( ناظم الاطباء ).
- ریاض النعیم؛ باغهای نعمت:
در عجم از داد تست بیشه ریاض النعیم
در عرب از یاد تست شوره حیاض النعم.خاقانی.
ریاض. ( اِخ ) پایتخت عربستان سعودی واقع در مرکز شبه جزیره عربستان، دارای 150000 تن جمعیت، و محصول آن خرماست. ( فرهنگ فارسی معین ).
ریاض. ( اِخ ) ابن رضابن احمد پاشابن محمد الصلح. متولد 1310 هَ. ق. و مقتول 1370 هَ. ق. از پیشوایان و رهبران و دانشمندان و مؤلفان نامی عرب بود و در استقلال لبنان سهمی بسزا داشت. ( از اعلام زرکلی ). رجوع به همان مأخذ شود.
ریاض. ( اِخ ) همدانی ( یا بروجردی ). میرزا محمدجعفر ازگویندگان و علمای ریاضی و موسیقی قرن سیزدهم هجری بود و بسال 1268 هَ.ق. درگذشت. ابیات زیر از اوست:
هرکه را پیشه کمال است و بضاعت هنر است
غالب آن است که با ساده رخانش نظر است
راستی هر که نداردسر سودای بتان
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
باغها، جمع روضه
( اسم ) جمع روضه باغها.
همدانی. میرزا محمد جعفر از گویندگان و علمای ریاضی و موسیقی قرن سیزدهم هجری بود و بسال ۱۲۶۸ ق. در گذشت.
فرهنگ اسم ها
معنی: روضه ها، باغها، ( جمع رَوضَه )، ( اعلام ) ) شهر، پایتخت کشور عربستان صعودی، ) ریاض ( محمد ریاض ) [، شمسی] ادیب پاکستانی، در رشته ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران مدرک دکتری گرفت و در شمار استادان زبان اردو و پاکستان شناسی این دانشگاه قرار گرفت، همچنین، ریاست گروه اقبال شناسی دانشگاه اقبال اسلام آباد را بر عهده داشت، مقالاتی چند در زمینه ی زبان و ادبیات فارسی، اقبال شناسی و ایران شناسی در مجلات ایران، پاکستان و هند به چاپ رساند، ) ریاض رازی ( حسین ریاض رازی ) [ هجری قمری] شاعر ایرانی در زمینه ی مالیات و کشاورزی اطلاعات زیادی داشت، از این رو، در تحصیل مالیات و اجاره به وی مراجعه می کردند، از آن پس، به میرزا حسین ممیز مشهور شد، تنها اثرش وسیلة النجات بود، ) ریاض همدانی ( میرزا جعفر ) [؟، قمری] خوشنویس، ریاضی دان، و موسیقیدان عهد ناصری، ملقب به بدیع الزمان دوم، خطی زیبا داشت و به شعر عربی و فارسی، ریاضیات، پزشکی و موسیقی مسلط بود، مدتی نیز منشی سفارت انگلیس بود، از آثار اوست: رساله در موسیقی، ریاض الادب، و گنج شایگان به سبک گلستان سعدی
دانشنامه عمومی
«الریاض جمع روضه و أرض المکان و أروض أی کثرة روضه» بمعنای: گلزار و باغ که آن را گلستان نیز گویند و بستان مخفف بوستان است و آن جایی را گویند که بوی گل و ریاحین در آنجا بسیار باشد. جایی که آب باران جمع شود و پس از آن گل های رنگارنگ و خوشبو بروید. از اینجا تسمیه ( الریاض ) پایتخت کشور عربستان سعودی آمده است. این شهر بر ویرانه های شهر تاریخی حجر الیمامه ساخته شده است، تاریخ ( حجر الیمامه ) به دوران دو قبیلهٔ مشهور طسم و جدیس بر می گردد که دوران پیش از اسلام می زیسته أند، این دو قبیله در نهایت نابود شده أند، بنا براین در وصف تاریخ نگاران این دو قبیله ( طسم و جدیس ) از قبائل ( البائدة ) به شمار می آیند. آثار و بقایا کاخ های آنان تا صدر اسلام نیز باقی مانده بوده است، و قبیلهٔ بنی حنیفه در آن ها جا گرفته بوده اند در عصر جاهلیت، و همچنین یکی از بازارهای مشهور دوران جاهلیت بوده است. در این باب یاقوت حموی در معجم البلدان می گوید: نام «حجر الیمامه» از نام حجر عبید الحنفی گرفته شده هنگامی ۳۰ کاخ و ۳۰ بستان بنا نهاد ونام آن ها ( حجر ) گذاشت. اما پیش از آن «الیمامه» نام داشته است.
براساس اطلاعات موجود در مرکز آمار عربستان در ۴۶ درجه و ۴۳ دقیقه طول شرقی و ۲۴ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی از نصف النهار مبدأ واقع شده است. ارتفاعش از سطح دریا ۶۰۰ متر می باشد. شهر ریاض دقیقاً در وسط شبه جزیره عربستان واقع شده است. «شهر ریاض» روی تپه أی پهناور که ارتفاع آن در حدود ۶۰۰ متر می رسد قرار دارد، و در جزء شرقی فلات نجد واقع شده است. دره «وادی حنیفة» از وسط شهر می گذرد، این دره از سمت شمال شروع می شود، و به سمت مغرب می رود، سپس به سمت مشرق منتهی می شود. طول مجرای دره حنیفه ۱۲۰ کیلومتر، و عمق آن مابین ۱۰ تا ۱۰۰ متر است، و عرض آن از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ متر می باشد. از کوه های اطراف این دره عظیم، دره های کوچک و مسیلات آبی جریان دارد که مهم ترین آن ها وادی بطحاء نام دارد. قدیمی ترین پل شهر ریاض بر فراز این دره قرار دارد. طول وادی البطحاء ۲۵ کیلومتر است، و از شمال شهر رو بطرف جنوب جاری است، به دره های «وادی لبن» و «وادی الأیسن» می ریزد. چون شهر ریاض در میان این دره ها واقع شده است، و در مواسم باران و بهار سر سبز از کلهای رنگارنگ و ریاحین می شود، تاریخ نگار معروف ( الهمذانی ) در کتاب خود که به نام ( صفة جزیرة العرب ) معروف است، شهر «ریاض» ( خضراء حجر ) را نامگذاری کرده است.
ریاض (کفر الشیخ). ریاض نام شهر و شهرستانی در استان کفر الشیخ مصر است.
دانشنامه آزاد فارسی
ویکی واژه
(جمع): روضه؛ باغها.
جملاتی از کلمه ریاض
درین ریاض دلی را که آب می‌سازند چو شبنم آینه آفتاب می‌سازند
