آردومانیش یکی از بزرگان و اشراف برجسته ایران در دوران هخامنشی بود که نقش مهمی در تاریخ سیاسی امپراتوری ایفا کرد. وی در سال ۵۲۲ پیش از میلاد، در کنار شش تن دیگر از نجبای پارسی، در قیام علیه گئومات مغ (غاصبی که خود را به جای بردیا، پسر کوروش بزرگ، معرفی کرده بود) شرکت کرد و سلطنت هخامنشی را به داریوش بزرگ بازگرداند.
نقش در تاریخ
گئومات مغ پس از مرگ کمبوجیه دوم، خود را به جای بردیا معرفی کرد و تاج و تخت را غصب نمود. او با ادعای نادرست خود، زنان کمبوجیه را نیز تصاحب کرد و بر امپراتوری حکومت کرد. آردومانیش، همراه با شش تن دیگر از بزرگان پارسی، به این غصب واکنش نشان دادند و پس از برنامه‌ریزی دقیق، گئومات را در قصر کشتند. این قیام تاریخی توسط داریوش بزرگ و گروه هفت‌نفره انجام شد و در نهایت، داریوش به سلطنت رسید.
تصویر و یادبود
تصویر آردومانیش بر آرامگاه داریوش بزرگ در نقش رستم حک شده است. در این تصویر، او به‌عنوان یک کماندار و فردی وفادار به داریوش بزرگ به نمایش درآمده است، که نمادی از فداکاری و نقش او در تثبیت قدرت هخامنشیان است.
قیام هفت یار
این قیام که به نام قیام هفت یار معروف است، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی دوران هخامنشی محسوب می‌شود. هفت تن از بزرگان پارسی برای پایان دادن به غصب سلطنت توسط گئومات متحد شدند. نام این هفت نفر، مطابق منابع تاریخی از جمله هرودوت و کتیبه بیستون، به شرح زیر است:
اوتانس (اوتانه)
آردومانیش (اسپاتینس/اسپاکانه)
گئوبروه (گوبریاس)
وین‌دِفرنه (اینتافرنس)
بغابوخش (مگابیز)
ویدرنه (هیدارنس)
داریوش (که بعدها شاه شد)
این گروه با نیایش و دعا برای پیروزی، وارد قصر شدند و گئومات را به قتل رساندند. این اقدام، آغاز سلطنت داریوش بزرگ و تثبیت قدرت خاندان هخامنشی بود.
