جذب پوستی، که به عنوان جذب ترانسدرمال نیز شناخته میشود، فرآیندی است که طی آن مواد مختلف از جمله داروها، آلرژنها و سایر ترکیبات شیمیایی از طریق لایههای مختلف پوست وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی بدن میشوند. این مسیر جذب، به دلیل وسعت سطح پوست و قابلیت نفوذپذیری آن، پتانسیل بالایی برای انتقال هدفمند مواد به داخل بدن دارد. پوست انسان، به عنوان بزرگترین ارگان بدن، با ساختار لایهای پیچیده خود، مانعی طبیعی در برابر ورود عوامل خارجی محسوب میشود، اما در عین حال، شرایط و فرمولاسیونهای خاصی میتوانند این سد را تسهیل کرده و جذب مواد را ممکن سازند.
این مکانیسم تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که شامل ویژگیهای فیزیکوشیمیایی ماده جذبشونده، خصوصیات پوست فرد و همچنین شرایط محیطی میشود. موادی که دارای وزن مولکولی پایین، لیپوفیلیسیتی (چربیدوستی) مناسب و pH متعادل هستند، معمولاً قابلیت جذب بهتری از طریق پوست دارند. علاوه بر این، وضعیت سلامت پوست، مانند میزان هیدراتاسیون (آبرسانی)، ضخامت لایه شاخی (استراتوم کورنئوم)، و وجود هرگونه آسیب یا التهاب، میتواند به طور قابل توجهی بر نرخ و میزان جذب تأثیر بگذارد. استفاده از حاملهای جذبکننده (penetration enhancers) در فرمولاسیونهای موضعی نیز نقش مهمی در افزایش کارایی جذب پوستی ایفا میکند.
کاربردهای جذب پوستی طیف گستردهای را در بر میگیرد، از جمله تجویز داروها به صورت موضعی یا سیستمیک، انتقال واکسنها، و همچنین در حوزه لوازم آرایشی و بهداشتی. سیستمهای دارورسانی ترانسدرمال (TDDS) امکان آزادسازی کنترلشده و پایدار دارو را فراهم میکنند که این امر میتواند منجر به کاهش دفعات مصرف دارو، بهبود اثربخشی درمانی و کاهش عوارض جانبی شود. همچنین، درک عمیقتر از فرآیندهای جذب پوستی، راه را برای توسعه روشهای نوین درمانی و بهداشتی، از جمله انتقال واکسنهای پوستی و مواد مغذی، هموار میسازد.