جامخانه

جام‌خانه واژه‌ای مرکب و برگرفته از جام به‌معنی شیشه و آینه است. در متون کهن فارسی، از این واژه برای اشاره به اتاق‌هایی استفاده می‌شده که دیوارها و درهای آنها با قطعات شیشه و آینه تزئین و مُزیّن می‌گردید. چنین فضاهایی که به‌صورت آینه‌کاری شده ساخته می‌شدند، به‌ویژه در کاخ‌ها و عمارت‌های اشرافی، جلوه‌ای شکوهمند و درخشان ایجاد می‌کردند. این واژه در گذر زمان، دامنه‌ی معنایی گسترده‌تری یافت و علاوه بر آینه‌خانه، به‌معانی دیگری چون فرش و بساط نیزی اشاره کرد. همچنین در برخی متون، به‌صورت مجازی و کنایی برای اشاره به چرخ و فلک به‌کار رفته است؛ چرا که آسمان را به‌سان گنبدی درخشان و پرشکوه تصور می‌کردند که گویی از هزاران جامِ نورانی تشکیل شده است. کاربرد تاریخی این واژه در متون کهن، از جمله تاریخ طبرستان، گواه بر اهمیت و رواج آن در ادبیات و فرهنگ ایران است. امروزه اگرچه استفاده از لفظ جام‌خانه کمتر رایج است، اما مفهوم و هنر ایجاد فضاهای آینه‌کاری شده، به‌عنوان بخشی از معماری اصیل و تزئینی ایران، همچنان زنده و پابرجا باقی مانده و در بناهای تاریخی متعددی قابل مشاهده است.