آزوقه، که غالباً به شکل آذوقه نیز نگاشته می‌شود، واژه‌ای است با ریشه‌های کهن در زبان فارسی که به معنای هر نوع خواربار یا مواد غذایی اطلاق می‌گردد که برای مصرف در آینده ذخیره و نگهداری می‌شود. در مفهوم نخستین خود، این واژه به توشه یا مایحتاج سفر اشاره دارد؛ یعنی هر آنچه مسافر برای گذران راه و رفع نیازهای تغذیه‌ای خود در طول سفر با خویش حمل می‌کند تا از گرسنگی در امان بماند. این برداشت از آزوقه، بر جنبه موقت و مصرفی آن در بازه زمانی مشخص سفر تأکید دارد.
در معنایی گسترده‌تر و عمیق‌تر، آزوقه به مجموعه غلات، حبوبات، و دیگر مواد غذایی بادوامی اطلاق می‌شود که افراد یا خانواده‌ها برای تأمین نیازهای خود در یک دوره زمانی طولانی‌تر، معمولاً چند ماهه یا حتی یک ساله، در منزل یا انبار نگهداری می‌کنند. این مفهوم، بر برنامه‌ریزی و آینده‌نگری در تأمین غذا دلالت دارد و نشان‌دهنده اهمیت ذخیره‌سازی برای مواجهه با کمبودها یا فصولی است که دسترسی به مواد غذایی تازه دشوارتر می‌شود. این نوع ذخیره‌سازی، به ویژه در گذشته و در جوامع کشاورزی، از ارکان اصلی بقا و پایداری خانوار محسوب می‌شد.
به طور کلی، هر دو معنای این واژه بر یک اصل مشترک تأکید دارند: آمادگی برای آینده از طریق ذخیره مواد غذایی. این واژه نه تنها یک مفهوم لغوی، بلکه بیانگر یک رویکرد فرهنگی و تاریخی در مواجهه با نیازهای اساسی بشر است که از قدیم‌الایام تاکنون در اشکال مختلف و با توجه به شرایط زمانه، در زندگی انسان‌ها حضور داشته است. از این رو، بررسی مفهوم آزوقه می‌تواند دریچه‌ای به شناخت عادات معیشتی و نگرش‌های اقتصادی جوامع در گذر تاریخ بگشاید.
