ماهودانه. [ ن َ / ن ِ ] ( اِ مرکب ) به معنی ماهوب دانه است که حب الملوک باشد و آن میوه درخت شباب است و به عربی معشوق می گویند. ( برهان ). دانه ای که به تازی حب الملوک گویند. ( ناظم الاطباء ). حب الملوک و آن غیر حب السلاطین است و به هندی جمال گوته گویند. ( فرهنگ رشیدی ). نباتی است وی را برگی است دراز به بالای انگشت و درازتر نیز، چون اندر او نگری به ماهیی خرد ماند، و میوه ای بار آرد چنانکه گوز پنبه و از او خردتر، و اندر هر گوزی از او سه دانه است سیاه ، چون دو درم سنگ مردم از او بخورد اسهالی کند که هر فضولی بلغمی و صفرایی که اندر معده بود بکشد و استسقا را نیک باشد، و نقرس را و وجعالمفاصل و عرق النسارا، و همچنان اسهال کند که یتوعها کند... ( الابنیه عن حقایق الادویه ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). اسم فارسی دانه نباتی است شیردار و حب الملوک نامند و غیر حب السلاطین مسمی به دند است. ساقش قریب به ذرعی و به سطبری انگشتی و برگهای ساق او دراز و شبیه به برگ بادام و برگ شعبهای او ریزه و مایل به تدویر و شبیه به برگ زراوند طویل و گلش زرد و ثمرش در غلافی مخروطی شبیه به خیار کبر و درجوف او سه دانه متفرق از هم و هر یکی را غلافی دیگرو دانه او از کرسنه بزرگتر و پوست او اغبر مایل به سرخی و باطنش سفید و شیرین و چرب و بیخ او باریک...( تحفه حکیم مؤمن ). از یتوعات است و آن ثمره درختی است در طب به کار برند، و ماهوبذاته محرف ماهودانه است. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). گیاهی است یکساله از تیره فرفیونها که ارتفاعش تا حدود یک متر می رسد. برگهایش نسبةً بزرگ متقابل و سبز مایل به آبی است. گلهایش زردرنگ ، دانه هایش قهوه ای رنگ و بیضوی است. شیرابه شیری رنگی از ساقه و مقطع برگهای این گیاه خارج می شود که بعنوان مسهل و مقی تجویز می گردد ولی چون سمی است ، مصرفش احتیاط بسیار لازم دارد. گاهی هم صیادان ماهی جهت گیج کردن ماهیها برگهای گیاه مذکوررا در آب می ریزند، ماهوب دانه. حب الملوک. طارطقه. شباب. شبرم کبیر. فلفل الخواص. ( فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به «ماهوب دانه » و تذکره داود ضریر انطاکی ص 294شود. || کنب و شاهدانه. ( ناظم الاطباء ).
فرهنگ عمید
۱. گیاهی شیردار با ساقۀ بلند، برگ هایی شبیه برگ بادام، و گل های زرد، حب الملوک، شباب. ۲. میوۀ این گیاه که در غلافی مخروطی شکل قرار دارد و در میان آن سه دانه با پوست سرخ و مغز سفید و چرب قرار دارد.
فرهنگ فارسی
( اسم ) گیاهی است یکساله از تیر. فرفیون ها که ارتفاعش تا حدود یک متر میرسد . برگهایش نسبه بزرگ متقابل و سبز مایل بابی است . گلهایش زرد رنگ دانه هایش قهوه یی رنگ و بیضوی است . شیراب. شیری رنگی از ساقه و مقطع - برگهای این گیاه خارج میشود که بعنوان مسهل و مقیئ تجویز میگردد ولی چون سمی است مصرفش احتیاط بسیار لازم دارد . گاهی هم صیادان ماهی جهت گیج کردن ماهیها برگهای گیاه مذکور را در آب میریزند ماهو بدانه حب الملوک طارطقه شباب شبرم کبیر فلفل الخواص .
