دانشنامه اسلامی
احکام واقعی ثانوی، مقابل احکام واقعی اولی است و به احکامی می گویند که به خاطر عارض شدن حالتی هم چون اکراه ، اضطرار، عسر و حرج و یا عناوینی مثل نذر ، عهد ، یمین ، و تقیه (عناوین ثانوی) بر مکلف ، جعل می گردد و در جعل آن، حالت جهل و شک مکلف به حکم واقعی در نظر گرفته نشده است؛ برای مثال، با این که حکم روزه ماه رمضان وجوب است، ولی همین حکم نسبت به مضطر ، مریض ، زنان در بعضی از حالات و پیران تغییر می کند؛ این حکم را حکم واقعی ثانوی می گویند و چون بیشترین کاربرد آن در حالت اضطرار است، به آن حکم اضطراری نیز گفته شده است. بنابراین، حکم واقعی ثانوی آن است که در حالت اضطرار، اکراه و دیگر عناوین ثانوی، برای مکلف جعل می شود.
