دانشنامه اسلامی
ابن اثیر در کتابش وقایع کلیه کشورهای اسلامی و برخی از کشورهای غیر اسلامی را تا سال 628ق، ضبط کرده است و این اثر، ترجمه فارسی مجلد اول کتاب مذکور (از طبع دوازده جلدی) است که به وقایع قبل از اسلام اختصاص یافته است.
پیشازاین، عباس خلیلی (متوفی 1350ش) بخش اعظم این اثر، یعنی از تولد پیغمبر تا وقایع سال 358ق را به فارسی ترجمه نموده و بنا به دلایلی از ترجمه مجلد اول استنکاف کرده است و جناب آقای هاشمی حائری بهمنظور کامل نمودن آن ترجمه، وقایع سال 359 تا 499ق را به فارسی برگردانده است و به علت بیماری چشم و ضعف قوه باصره از ترجمه باقیمانده کتاب سر باز زده است. ابوالقاسم حالت به جهت تکمیل ترجمه این اثر مهم تاریخی، دست به ترجمه مجلد اول یازیده است.
ابوالقاسم حالت ترجمهای روان و خوانا در این اثر ارائه داده است. به این معنا که نویسنده با انتخاب مناسب ساختار جملات، خواننده را دچار بیرغبتی در مطالعه و کسالت نمیکند. لذا خود در اینباره میگوید: در ترجمه تاآنجاکه امکان داشت، نهایت دقت را بهکار بردهام. ایشان ضمن ترجمه این اثر، شهرها و اعلامی که در نظر خواننده ناشناخته بوده و شناخت آن برای خواننده ضروری به نظر میرسیده را توضیح داده است و دراینبین گاه توضیحاتی که ارائه داده، قدری مفصل شده است.
مترجم در ترجمه آیات قرآن از ترجمه مهدی الهی قمشهای بهره برده و در ترجمه لغات، بیشتر از لغتنامه دهخدا و گاه از فرهنگ عمید.
پاورقیها به ذکر منابع برخی از مطالب کتاب و توضیحات مفیدی درباره برخی از اعلام متن و نقل برخی از وقایع تاریخی با استفاده از دیگر منابع و گاه انتقاد به مطالبی که ابن اثیر آورده و شرح و توضیح برخی از عقاید و شأن نزول بعضی از آیات و... اختصاص یافته است.
