دانشنامه اسلامی
ظاهرا اصل این کتاب به زبان فرانسوی نوشته شده و هاشم صالح آن را به عربی برگردانده و پاورقی هایی را بر آن نگاشته است؛ البته نویسنده (محمد ارکون)، مقدمه را خود مستقیما به زبان عربی نوشته است.
کتاب دارای مقدمه و محتوای مطالب در ضمن چهار بخش است.
نویسنده در مقدمه متذکر می شود که از اوایل دهه هفتاد قرن گذشته به هدف تحلیل خطابات قرآن، شروع به جمع آوری مطالبی درباره زبان شناسی و نشانه شناسی قرآن کرده و در سال 1970 کتابی با عنوان «کیف نقرأ القرآن» به چاپ رسانده و سپس مجموع مباحثی را که در سال های 1970 تا 1982م، تحقیق کرده، در کتابی با عنوان «قرائات فی القرآن» جمع و در پاریس (1982م) و تونس (1991م) به چاپ رسانده است. سه فصل از کتاب حاضر (قرائة سورة الفاتحة، قرائة سورة الکهف و موقف المشرکین من ظاهرة الوحی) از این کتاب گرفته شده است. نویسنده سپس فصل آخر کتاب را به آن افزوده است
ارکون به منظور تشخیص ساختار زبان شناختی متن قرآن و ارتباطات معنوی و دلالی مبتنی بر این ساختار به روش های علمی جدید مانند زبان شناسی، نشانه شناسی و روش شناسی تمسک کرده است. او همچنین از روش های تاریخی برای نشان دادن واقعیت ارتباط بین وحی و تاریخ بهره می برد. وی در این راستا هرگونه فهم ساده و سنتی از وحی را که به تقلید از سیستم های دینی اخذ شده، پس زده و به سوی برداشتی تجربی و علمی از این امر پیش می رود. نزد محمد ارکون، حقیقت گفتمان دینی با به کارگیری مصادر معقول و اندیشه که علوم و جامعه انسانی را در بر گرفته کامل می شود. به نظر او برای انتقال تعریف وحی از دیدگاه جزم اندیش معرفت شناسانه ای که در حال حاضر آن را در بر گرفته به فضاهای تحلیل و تأویلی، به چنین امری احتیاج داریم. این انتقال مسیری را باز می کند که ارکون آن را به طور خاص «ذهن اکتشافی جدید پاپ» می نامد. ارکون تحت تأثیر جهانی شدن، به دنبال نظریه ابتکاری و جدیدی در وحی است که برای همه ادیان آسمانی محوریت داشته باشد و این گونه نباشد که هر دینی بر مبنای تعریفی که خودش نزد خود از چنین اموری دارد، تنها و تنها خود را برحق بداند. او برای این منظور تعاریف چند سده پیش از وحی را تخریب می کند تا مفهوم وحی را بر اساس آخرین دستاوردهای علوم انسانی تبیین کند. ازاین رو سرشت اندیشه محمد ارکون و افرادی مانند او را در نقد گفتمان مذهبی به طور کلی و گفتمان و ذهن مسلمانان به طور خاص، باید جست. به هرحال بحث از وحی یکی از مباحث بنیادین اندیشه اسلامی است که ارکون در بخشی از این کتاب به آن پرداخته است
نویسنده در بخش اول مطالب کتاب درباره جایگاه معرفتی وحی صحبت می کند. او در ابتدا با رویکردی پدیدارشناسانه (فنومنولوژیکال) این امر را می کاود. او مطالبی را که درباره سوره علق (به عنوان اولین سوره ای که بر پیامبر(ص) نازل شد) گفته و نوشته شده، در این بخش بیان و نقد می کند. سپس به ارتباط میان مسائل تاریخی و وحی می پردازد و در این راستا متذکر مقاله ای که در این باره در نقد غزالی نوشته است می شود
