معنی مبرد محمد بن یزید

دانشنامه آزاد فارسی

مُبَرَّد، محمد بن یزید (بصره ۲۱۰ـ۲۸۶ق)
نحوی و لغوی عرب. از بزرگان «مکتب بصره» و شاگرد ابوعثمان مازنی و ابوحاتم سجستانی بود. از بصره به بغداد رفت و در آن جا با ثعالبی، که بزرگ ترین نمایندۀ «نحلۀ کوفه» بود، و نحویون دیگر بحث و جدل فراوان داشت. تذکره نویسان ۵۰ اثر به او منسوب کرده اند. از آثارش: المُقتضَب، در نحو که مهمترین کتاب اوست؛ الکامل، که تصنیفی است در صرف و نحو، لغت شناسی، تاریخ و شعر جاهلیت و صدر اسلام عرب؛ المذکر و المؤنث.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] محمد بن یزید بن عبدالاکبر الازدی بصری مشهور به مبرد و مکنی به «ابوالعباس» در بصره، روز دهم ذی حجه سال 210ق زاده شد و بعدها در بغداد به تحصیل پرداخت. او مردی خوش سخن و خوش کلام بود و ابوسعید سیرافی می گوید از ابوبکر بن مجاهد شنیدم که هیچ کس بیان معانی قرآن را نیکوتر از مبرد جواب نگفته است.
وی نحو را از جرمی و مازنی و غیر آن دو و ادب را از مازنی و ابوحاتم سجستانی آموخت. وی با ابوالعباس احمد بن یحیی ملقب به ثعلب معاصر بود و تاریخ ادباء به آن دو ختم شد. با این که او به ثعلب علاقه داشت،ثعلب به او روی خوش نشان نمی داد. جعفر بن محمد بن حمدان، فقیه موصلی که دوست مبرد و ثعلب بود، گفت: از ابوعبدالله دینوری پرسیدم چرا ثعلب نمی خواهد با مبرد هم مجلس شود. گفت: چون مبرد خوش سخن، نیکوبیان، گشاده زبان است، و مذهب ثعلب مذهب معلمان است. چون در مجلسی فراهم آیند به ظاهر حکم به نفع مبرد کنند. وی در بغداد سکونت داشت و در نحو و لغت بر همگان برتری یافت. در آثار مبرد انواع مباحث لغوی، نحوی، و بلاغی به شکل پراکنده و فراوان یافت می شود. او را در ادب، تألیف های نافع است که مشهورترین آنان کتاب «الکامل» در لغت می باشد که از ارکان ادب و کلام به شمار می رود. در علت ملقب شدن وی به «المبرد» نقل شده که استاد وی "«المازنی» از او چیزی را پرسید و او به نیکویی جواب داد و المازنی گفت: قم فأنت المبرد، یعنی برخیز که تو اثبات کننده حق (یا فرو نشاننده آتش درون سینه و خنک کننده دل های طالبان علم) هستی. اگر چه او را در شمار ناقدان به حساب نیاورده اند؛ اما او استاد نسلی بود که در اواخر قرن سوم و اوائل قرن چهارم می زیستند و نظرات وی نزد آن ها مورد توجه بوده است. در کتاب «الکامل» وی، نکات نقدی پراکنده و فراوانی یافت می شود که در روند نقد ادبی بسیار مؤثر بوده است و به طور غیر مستقیم، زمینه های رشد و شکوفایی نقد در قرن چهارم را فراهم ساخته است. از جمله نقطه نظرات نقدی وی می توان توجه به نوگرایان، پرداختن به موضوع سرقت های ادبی و عنایت به بحث لفظ و معنی را برشمرد. وی برخلاف برخی از منتقدان مانند ابن سلام که نوگرایان را به کلی رد می کردند، به جمع آوری اشعار آن ها در کتابی تحت عنوان «الروضة»پرداخت و به نقد و بررسی آن مبادرت ورزید.این موضع گیری مثبت نسبت به نوگرایان، فتح بابی بود که از مسدود شدن راه ابداع و خلاقیت در شعر جلوگیری نمود. وی در 77 سالگی، به سال 285ق در بغداد درگذشت و در گورستان دارالکوفه دفن گردید.
او از بسیاری از اساتید زمانش بهره گرفت که از آن جمله است:
اسامی تعدادی از علمایی که از او کسب فیض کرده اند، عبارت است از:
علاوه بر آثار مذکور، او دارای تألیفات فراوان دیگری در زمینه های لغت، ادب، نحو، صرف، عروض، اخبار و غیر آن است که بخشی از آن ها عبارتند از: